W�wczas potrzeby te (lub ich cz ' mog� by� realizowane w czasie wolnym w procesie samokszta�ce ` Mo�na powiedzie�, �e wa�nym kryterium hyumanizacji samokszta�c nia...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Nauczycielom (zw�aszcza za� nauczycielkom) obcuj�cym przez d�u�szy czas z ma�ymi dzie�mi zagra�a infantylizm, dlatego w czasie wolnym, w ramach czynno�ci samokszta�ceniowych (samowychowawczych), powinni oni odnajdywa� samych siebie, doprowadza� si� do r�wnowagi psychicznej, osi�ga� autoekspresj� poprzez dzia�ania tw�rcze, za�ywa� prawdziwej wolno�ci i wyzwala� si� z przymusu podporz~dkowywania si� rygorom pracy szkolnej. W przypadku nauczycieli bardzo wa�na jest funkcja wychowawcza czasu wolnego przejawiaj�ca si� w nawi�zywaniu kontakt�w z nauk� i sztuk�. Nowocze�nie pojmowane samokszta�cenie nauczycieli, jako trwa�y element ich tw�rczych podmiotowych zachowa�, zgodnie z paradygmatem humanistycznym, powinno by� realizowane na p�aszczy�nie zawodowej i pozazawodowej poprzez wchodzenie w szeroko poj�te procesy kultury w ramach ich czasu wolnego. Nauczycieli trzeba dzi�, przede wszystkim, "uzdatnia�" jako pojedy�cze �wiadomo�ci do uczestniczenia w �wiadomo�ci ludzko�ci, inaczej m�wi�c - wprowadza� ich w odmienny �wiat kultury. Owo "uzdatnianie" oznacza� powinno przygotowanie w�asne i przygotowanie uczni�w do odbioru sztuki i do jej tworzenia, przyswajanie j�zyka, rozbudzanie wra�liwo�ci estetycznej, kszta�towanie umiej�tno�ci "nowego" my�lenia (na przyk�ad muzycznego, poetyckiego, malarskiego). Nowocze�nie rozumiany i organizowany proces samokszta�cenia nauczycieli musi obejmowa� przygotowanie do percepcji tre�ci 118 Kultury zgodnie z ich aspiracjami i zdolno�ciami, zgodnie z cza~em i �rodkami jakimi rozporz�dzaj� - i to jest szansa na dalszy ich -zw�j. Jednym z aspekt�w socjologicznych samokszta�cenia nauczycieli jest --~,zumienie i organizowanie go w kategoriach animacji spo�eczno-kul:.walnej. Tak postawiona teza nie musi w �adnym razie podwa�a� roli ~asycznej, genetycznie pierwotnej postaci samokszta�cenia autogenne.,, samorzutnego. Jednak potrzeby spo�eczne w pa�stwie demokracji =.arlamentarnej b�d� wymusza�y powstawanie coraz to nowych form samokszta�cenia heterogennego (cz�sto nazywanego kierowanym), zerze] powi�zanego z instytucjami kszta�cenia pozaszkolnego (r�wno~eg�ego). Wzrost poziomu wykszta�cenia jak te� sta�a konieczno�� wzbogacania ~ukacji og�lnej spo�ecze�stwa powoduje, �e samokszta�cenie nauczycie silniej ni� jakiekolwiek inne formy dzia�alno�ci o�wiatowej powino ~.ychodzi� od nich jako podmiotu dzia�ania, jako jednostek wyra�nie kre�lonych spo�ecznie i kulturowo. B�d�c w pewnym sensie "instrukto_-ami" technik sp�dzania czasu wolnego i sposob�w prze�ywania kultury musz� nauczyciele baczy�, by w niczym nie naruszy� "�wi�tej" zasady demokracji - szacunku dla osoby, dla jej indywidualnych potrzeb i aspiracji. Nauczyciel, nomen omen, musi by� or�downikiem drugiej wa�nej kategorii kultury - kultury symbolicznej, zw�aszcza za� jej semiotycz~ego charakteru, w sensie przenoszenia znacze� i warto�ci za pomoc� symboli, znak�w, gest�w. Budowanie gospodarki rynkowej wymaga zdecentralizowania monopolistycznego systemu szkolnego, a to w praktyce oznacza �ci�lejsze powi�zanie szk� ze spo�eczno�ciami lokalnymi, mo�liwo�� bezpo�redniego wp�ywania instytucji pozao�wiatowych na szkolnictwo oraz coraz wi�ksz� presj� na nauczycieli, by przekazywali oni kultur� elit gospodarczych, politycznych, spo�ecznych. Staje tu bardzo istotny dylemat: wed�ug jakiego wzorca nauczyciele maj� przekazywa� warto�ci kultury w sytuacji decentralizacji program�w kszta�cenia - czy na przyk�ad wed�ug wzorca katolickiego, czy te� wed�ug uniwersalnego wzorca europejskiego? (por. 107, s. 75-76). Jedno jest pewne - wsp�cze�ni nauczyciele musz� na drodze samokszta�cenia przygotowywa� si� do rozlu�nienia gorsetu zunifikowanego systemu szkolnego, do pe�nienia nowych r�l i komunikowania nowych warto�ci kultury demokratycznego spo�ecze�stwa. Z tym nieodparcie ��czy� si� musi inna, wy�sza jako�� adaptacji nauczycieli, 119 wyra�aj�ca si� przede wszystkim w osi~ganiu przez nich coraz go poczucia w�asnej to�samo�ci i podmiotowo�ci