- Mo�e sobie wyobrazi� - powiedzia� kiedy� Thuillier do Minarda - �e moja siostra umie�ci go w testamencie; wobec tego nie zna jej wcale...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

S�owa te, pomys�u Teodozjusza, u�mierzy�y niepok�j, jaki powzi�� by� nieufny Minard. - Jest nam oddany - powiedzia�a kiedy� stara panna do Phelliona - ale te� na pewno nale�y nam si� od niego jaka� wdzi�czno��: nie p�aci komornego, cho� wystawiamy mu kwity, jest w�a�ciwie na naszym wikcie... Szorstkie te s�owa, r�wnie� pomys�u Teodozjusza, rozproszy�y reszt� obaw: rodziny nawiedzaj�ce salon Thuillier�w powtarza�y je sobie na ucho, adwokat za� nada� poz�r prawdy niby to przypadkowym wypowiedziom rodze�stwa swoj� i�cie pieczeniarsk� s�u�alczo�ci�. Przy wi�cie ujmowa� si� za b��dami swojego zacnego przyjaciela. Z warg nie schodzi� mu u�miech - g�upawy jak u pani Thuillier - zawsze got�w by� aprobowa� wszelkie mieszcza�skie brednie Hieronima i Brygidy. Uzyska� to, czego pragn�� najgor�cej - pogard� swoich prawdziwych adwersarzy, i uczyni� sobie z niej p�aszcz, pod kt�rym ukrywa� w�asn� pot�g�. Przez cztery miesi�ce przypomina� nieruchawego w�a, kt�ry o�linia i przetrawia swoj� ofiar�. Tak wi�c biega� do ogrodu z Collevilleem albo z Flawi�, �artowa� tam, zdejmowa� mask�, odpoczywa� i zn�w nabiera� hartu, daj�c si� w obecno�ci przysz�ej te�ciowej ponosi� nerwowym wybuchom uczucia, kt�re trwo�y�y j� i roztkliwia�y zarazem. - Czy nie przejmuj� pani lito�ci�?... - m�wi� do niej w wili� licytacji wst�pnej, w czasie kt�rej Thuillier naby� kamienic� za siedemdziesi�t pi�� tysi�cy frank�w. - Cz�owiek taki jak ja musi p�aszczy� si� niby kot, wstrzymywa� si� od z�o�liwych dowcip�w, prze�yka� w�asn� ��!... A do tego jeszcze wci�� pani dajesz mi kosza! - M�j przyjacielu, moje dziecko - m�wi�a Flawia - brak mi odwagi!... S�owa te s� termometrem, kt�ry winien wskaza�, w jakiej temperaturze �w przebieg�y artysta utrzymywa� swoje amory z Flawi�. Biedna kobieta waha�a si� mi�dzy sercem a zasadami, mi�dzy nakazami religii a sekretn� nami�tno�ci�. A tymczasem Feliks Phellion z oddaniem i wytrwa�o�ci� godnymi pochwa�y udziela� lekcji ma�emu Collevilleowi; nie szcz�dzi� swoich godzin w nadziei, �e pracuje dla przysz�ej rodziny. W uznaniu dla tych zas�ug - i za rad� Teodozjusza - Collevilleowie zapraszali Feliksa co czwartek na obiad, w kt�rym zawsze uczestniczy� i nasz adwokat. Flawia darzy�a szcz�liwego m�odzie�ca to sakiewk�, to pantoflami, to portcygarem w�asnej roboty - i za ka�dym razem Feliks wo�a�: - To zbyt hojna zap�ata, �askawa pani! Wystarcza mi sama rado��, �e mog� pa�stwu by� u�yteczny... - Nie jeste�my bogaci, m�j panie - odpowiada� Colleville - ale, do diaska, niewdzi�czni nie b�dziemy! Stary Phellion zaciera� r�ce, kiedy syn opowiada� mu po powrocie o tych recepcjach: widzia� ju�, jak jego ukochany, szlachetny Feliks prowadzi Celest� do o�tarza!... Niemniej, cho� pa�a� coraz gor�tsz� mi�o�ci�, C�lesta stawa�a si� przy nim coraz powa�niejsza - tym bardziej �e matka wypali�a jej kt�rego� wieczoru kazanie, powiadaj�c: - Moja c�rko, nie dawaj m�odemu Phellionowi �adnej nadziei. Ani ojciec, ani ja nie mo�emy decydowa�, za kogo wyda� ci� za m��; nie wolno ci tedy zaci�ga� �adnych zobowi�za�; nie w tym rzecz, aby� spodoba�a si� nauczycielowi nie maj�cemu ani grosza; musisz sobie zapewni� przychylno�� panny Brygidy i pana Hieronima, swojego chrzestnego. Je�li, m�j anio�ku, nie chcesz zabi� matki, tak, zabi� mnie... masz mi okazywa� w tej kwestii �lepe pos�usze�stwo i zakarbuj sobie w pami�ci, �e pragniemy nade wszystko twojego szcz�cia. Termin ostatecznej licytacji wyznaczono na koniec lipca - Teodozjusz doradzi� przeto z ko�cem czerwca Brygidzie, aby uregulowa�a swoje interesa i w przeddzie� spieni�y�a wszystkie obligacje, zar�wno swoje, jak i bratowej. Kl�ska, kt�r� zada� nam traktat czterech mocarstw, by�a, bez przesady, zniewag� dla Francji i kl�ska ta stanowi fakt historyczny - nale�y wi�c przypomnie�, �e od lipca do ostatnich dni sierpnia obligacje francuskie spad�y o dwadzie�cia frank�w (p�acono trzy procent od sze��dziesi�ciu), a to na skutek paniki wojennej, jak� wywo�a� zbyt wojowniczy pan Thiers. * Traktat Czterech Mocarstw - to traktat z 15 lipca 1840 r., w kt�rym Rosja, Prusy, Austria i Anglia chcia�y poza plecami Francji zako�czy� konflikt mi�dzy su�tanem a pasz� Egiptu Mehmetem Ali, sprzymierze�cem Francji, d��cym do uniezale�nienia si�. Francuska opinia publiczna par�a do wojny, ale sprzeciwi� si� jej kr�l Ludwik Filip, kt�remu d�ugo nie chciano zapomnie� �e d��y� do �pokoju za wszelk� cen�", a Thiers na znak protestu poda� si� do dymisji. Ale to jeszcze nie wszystko: odwr�t natury finansowej wp�yn�� w spos�b jak najbardziej szkodliwy na interesa nieruchomo�ci paryskich: te, kt�re wystawiono na licytacj�, sprzedano - bez wyj�tku - za ni�sz� cen�. Wypadki te uczyni�y Teodozjusza w oczach Hieronima i Brygidy prorokiem, cz�owiekiem genialnym, gdy� w ko�cowej batalii Thuillier naby� dom za siedemdziesi�t pi�� tysi�cy frank�w. Rejent, zamieszany w ow� katastrof� polityczn� - urz�d jego sprzedano ju� wcze�niej - musia� na par� dni wyjecha� na wie�; ale zabra� z sob� dziesi�� tysi�cy frank�w obiecanych Claparonowi. Za rad� Teodozjusza Thuillier zawar� umow� z Grindotem - �wi�cie przekonanym, �e pracuje dla rejenta - na wyko�czenie domu; �e za� w tym okresie prace zawieszono i robotnicy siedzieli z za�o�onymi r�kami, architekt m�g� wyko�czy� jak najwspanialej swoje najulubie�sze dzie�o. Za dwadzie�cia pi�� tysi�cy frank�w wyz�oci cztery salony!... Teodozjusz za��da�, �eby spisano kontrakt opiewaj�cy na sum� pi��dziesi�ciu tysi�cy, a nie dwudziestu pi�ciu tysi�cy frank�w. Nabytek �w spot�gowa� dziesi�ciokrotnie znaczenie Thuilliera. A rejent straci� g�ow� wobec wypadk�w politycznych, kt�re zaskoczy�y go niby huragan w pi�kny dzie� letni. Pewien swojego w�adania, mocny dzi�ki tylu wy�wiadczonym przys�ugom, trzymaj�cy Thuilliera w gar�ci - bo� pisali razem dzie�ko - a przede wszystkim bo�yszcze Brygidy, kt�ra wielbi�a go dla jego pow�ci�gliwo�ci, nigdy bowiem nie napomyka� ani o swoim ub�stwie, ani o pieni�dzach, Teodozjusz wyzby� si� teraz nieco swoich s�u�alczych manier