W miar� pogarszania si� sytuacji ekonomicznej w zwi�zku z kl�skami ele= mentarnymi, w miar� zwi�kszaj��ego si� oporu poddanych, prze- jawiaj�cego si� we wzmo�onym...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Jesie� przynios�a znamienny zwrot w opinii szlacheckiej. O ile dotychezas niezadowolenie szlacheckie wy�adowywa�o si� g��wnie w atakach na wojsko koronne i jego wodz�w, teraz odpowiedzial- no�� za wszystko spada�a na wojsko saskie i kr�la. Jeszeze sejmi- ki deputaekie przebiega�y raczej pod znalkiem rozgrywek z woj- skiem koronnym ni� askim. Prawda; �e wiele sejmik�w dopra- sza�o si� uwolnienia od kontry�ucji saskich4, �e odmawiano uchwalenia podatk�w na wojsko koronne pod pretekstem og�o- szenia palet�w na saskie prowianty5, typowa jednak by�a wypo- wied� bynajmniej nie regalistycznie usposobionej szlachty ��czyc- kiej; kt�ra prosz�c o zwolnienie od kontrybucji odwo�ywa�a si� nie tyle do praw Rzpltej, �o raczej do swego zubo�enias. Nie podno- szono jako kwestii zasadniczej ani prawy wkroczenia wojsk sa- 3 Uniwersa� Augusta II, 20 X 1713, druk wsp�ezesn , AG Sier. Rel. 70, s. 921. 4 Laudum p�ockie, 12 IX 1713, KH; laudum dobrzy�slkie, 20 XI 1 13 Acta histor-ica, t. X, s. 242; laudum kujawskie, 12 IX 1713, Pawi�ski, op. c�t., t. IV, s. 255, i inne. 5 Laudum lubelskie, 13 IX 1713, KH; laudum sandomierskie, 15 IX 1713, KH. s Laudum �gezyckie, 4 IX 1713, KH. 186 skich do Rzpltej, ani aresztowania Jab�onowskiego, sprzecznego przecie� z zasad� nem�nem capt�vabimus. Z powa�niejszym oporem wyst�pi� g��wnie sejmik wisze�ski, kt�rego obrady toczy�y si� pod bokiem hetman�w. Za��dano na nim wycofania wojska saskiego, zniesienia kontrybucji jako sprzecz- nej z paktami konwentami i uchwa�ami rady warszawskiej, zwo- �ania sejmu, uwolnienia wojewody ruskiego, u�uni�cia obcokra- jowc�w (Lagnasco) ze stanowiska komendant�w fortec pogranicz- nych, poci�gni�eia duchownych do �wiadeze� podatkowych na r�wni z innymi stanami. Uchwal�ono za to podatki na wojsko ko- ronne. Wys�ane poselstwa do kr�la, ministr�w, hetman�w, mia�y upomnie� si� o pe�nienie tych ��da�; nad sprawami wojew�dztwa czuwa�a odt�d sta�a deputacja, sk�adaj�ca si� z ka�ztelan�w, pod- komorzego lwowskiego i delegat�w z poszezeg�lnych ziezn, kt�ra mia�a specjalnie starae si� o zabezpieczenie d�br szlacheckich. Dla ujednolicenia postawy szlachty zapowiedziano, �e wszelka pomoc okazywana Sasom poci�gnie trat� aktywno�ci na sejmiku i od- powiedzialno�� za krzywdy innych na w�asnym maj�tku7. Ale ju� s�siednia ziemia halieka, kt�r� niepokoi�y wzmagaj�ce si� ruchy ch�opskie i kt�ra liczy�a na pomoc kr�la, nie zdoby�a si� na takie postanowieniae. Wzrastaj�ce pretensje saskie, bezwzgl�dne �ci�ganie kontry- bucji przy pomocy egzekueji wyniszezaj�cych poddanych, zmieni- �y pr�dko nastawienie wi�kszo�ci szlachty. Na pr�no sejmiki wy- suwa�y coraz to inne propozycje, wysy�a�y poselstwa i deputaeje do Wanszawy, staraj�c si� o ulg� w narzuconych ci�arach. Chc�c nie chc�c trzeba by�o podporz�dkowywa� si� postanowieniom ko- misariatu, spokojnie znosi� samowolne. zmiany uzgodnionych um�w. Mimo protest�w, odwo�ywa� si� do przywilej�w szlachec- kieh, wojew�dztwa jedno po drugim przyjmowa�y narzucone kon- trybucje. Wyra�niejszy op�r stawia� tylko sejmik wisze�ski, kt�- ry domaga� si� nawet, by hetman zabroni� saskiemu komendanto- wi, gen. Bauditzowi, wybierania kontrybucji i wzbroni� szlach�ie jej wyp�aty. Chodzi�o jednak ju� tylko o zastrze�enie dla szlachty prawa rozdzia�u podatku i zakaz egzekucji. Nawet i to wojew�dz- 7 AGZ, t. XXII, s. 530 n. s AGZ, t. XXV, s. 185. 187 two musia�o w ko�cu pod naciskiem wojska saskiego zawrze� ugo- d� z komisariatem9. Coraz wi�kszy wp�yw na pozycj� szlachty z ziem po�udniowo- wsehodnich mia�a opozycja hetma�ska. Sieniawski, jakkolwiek w ko�cu sierpnia stwierdzi�, �e "sprowadze�ie wojsk JKMci PMM �bardzo �n praesent� rerum statu potrzebne", odmawia� jednak od razu nak�onienia �zlachty do jego zaprowiantowanialo