- Jak to, to ich jeszcze nikt nie czyta�? - zapyta� si� Jarek, kt�ry - jak wiadomo - w ca�ej klasie by� zawsze najlepszy z historii i kt�rego interesowa�y przede wszystkim...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

- No, nie - roze�mia� si� Pan Prezes - ja m�wi� zupe�nie o czym� innym. Ot� przed paroma laty zdarzy�a nam si� w konserwatorskiej pracowni introligatorskiej sensacyjna przygoda. - W introligatorni? - zdziwi� si� Dzika Mr�wka na tyle g�o�no, �eby us�ysza� Pan Prezes. Ch�opak chcia� jeszcze co� powiedzie�, ale zosta� natychmiast skarcony wymownym wzrokiem Ulki, kt�rej spojrzenie m�wi�o wyra�nie: ��e te� ty nigdy nie potrafisz utrzyma� j�zyka za z�bami�. Pan Prezes jednak wcale nie mia� Markowi za z�e jego odzywki, lecz wprost przeciwnie, wyra�nie wydawa� si� by� z niej zadowolony, bo powiedzia�: - A tak, tak, w�a�nie w introligatorni. I to wydarzenie na skal� krajow�. A by�o to tak. Jak zapewne wiecie, ka�da stara rzecz wymaga konserwacji i specjalnego starania. Ja sam na przyk�ad je�d�� co roku do Rumunii, aby w tamtejszych b�otach leczniczych nad Czarnym Morzem wygania� z moich ko�ci zasiedzia�y tam od wielu lat reumatyzm i w ten spos�b te� przeprowadzam na osobistym podw�rku konserwacj� staroci i zabytk�w - roze�mia� si� i lekcewa��co machn�� r�k� widz�c, �e Pani Lucyna zbiera si� do energicznego zaprzeczania. - A wi�c i stare ksi��ki te� trzeba konserwowa�, naprawia�, od�wie�a�, szczeg�lnie je�eli przez szereg lat, a nawet nieraz i przez kilka stuleci przechowywane by�y w nieodpowiednich warunkach. Tak te� by�o i z t� ksi��k� z pocz�tku siedemnastego wieku, kt�r� uda�o nam si� znale�� i kupi� w jednym ze starych ko�cio��w na Pomorzu. Ot� ok�adka tej ksi��ki by�a mocno nadgryziona. I dos�ownie przez jakie� gryzonie, i w przeno�ni, przez z�b czasu. Nasz nieoceniony introligator, mistrz Zaremba, kt�ry w tym fachu przepracowa� ju� prawie p� wieku, zabra� si� pewnego dnia do pracy. Ok�adka ksi��ki by�a bardzo gruba, wi�c pan Zaremba wzi�� si� najpierw do ostro�nego i precyzyjnego odklejania wewn�trznych jej warstw. Jakie� jednak by�o jego zdziwienie, gdy tu� pod wierzchni� warstw� papieru ukaza� si� inny papier, pokryty r�cznym pismem. Ju� na pierwszy rzut oka tak do�wiadczony konserwator jak mistrz Zaremba zorientowa� si�, �e ta karta z wyblak�ym mocno pismem jest znacznie starsza od samej ksi��ki. Po tym odkryciu przerwa� natychmiast prac� i zawiadomi� mnie o wszystkim. Po gor�czkowej naradzie zgodnie zdecydowali�my, �e rozbieramy ca�� ok�adk� na czynniki pierwsze. Praca by�a niezwykle �mudna, �wczesny bowiem introligator kt�ry u�y� przesz�o trzysta lat temu starych papierzysk, jak by�my dzi� powiedzieli - makulatur�, do wype�nienia ok�adki oprawianego msza�u, wcale nie szanowa� tych papier�w. Przycina� arkusze, jak mu tam by�o potrzebne i jak pasowa�o, smarowa� je klejem, a my, to znaczy mistrz Zaremba i ja, musieli�my milimetr po milimetrze podwa�a� i odkleja�, tak aby zniszczy� jak najmniej, �eby jak najwi�cej uchroni�. Po zbadaniu okaza�o si�, �e stare karty wydobyte z ok�adki pochodz� cz�ciowo z pocz�tku XVI wieku, a jeden skrawek pergaminu, wielko�ci kartki z zeszytu szkolnego, specjali�ci okre�lili jako pochodz�cy z po�owy wieku XIV! Zabezpieczyli�my ca�o�� i przyst�pili�my do odczytywania. Ok�adkowe starocie nie pochodzi�y, niestety, z jednej wi�kszej ca�o�ci. Na kilku kartkach widnia�y fragmenty modlitw, a tylko jedna dotyczy�a - zreszt� ta najstarsza i nie na papierze pisana, lecz na wyprawionej cienko sk�rze, czyli na pergaminie - jak by�my to dzi� nazwali, spraw �wieckich. Niestety karta ta by�a niekompletna i mocno zniszczona. W tym momencie Pan Prezes podszed� do jednego ze stolik�w i podni�s� przykrywaj�c� go zielon� narzut�. Pod szk�em znajdowa� si� mocno po��k�y pergamin. Miejscami brakowa�o kawa�ka, a z jednej strony fragment tekstu odci�ty by� no�em w poprzek napisanych zda�. - Oto i nasz najcenniejszy zabytek. - A co tam napisane? - zapyta� Jarek, kt�rego niezwykle zafascynowa�y dziwne dzieje �redniowiecznego pergaminu. - Trudno wyrokowa�, czy jest to samodzielna karta czy te� fragment jakiej� wi�kszej ca�o�ci. W pierwszym wypadku by�oby to bowiem roczne sprawozdanie z gospodarstw i w�o�ci podleg�ych jakiemu� klasztorowi, w drugim za� chyba fragment kroniki tego� klasztoru. Ze strz�p�w, niestety mocno uszkodzonej jak widzicie karty pokrytej �aci�skim pismem, bo w�wczas tym j�zykiem si� w pi�mie w Polsce pos�ugiwano, odczytali�my - oczywi�cie w t�umaczeniu na wsp�czesn� ju� polszczyzn�, co nast�puje: ...W zimie roku pa�skiego od Narodzenia Pana naszego Jezusa Chrystusa tysi�c trzechsetnego... �niegu spad�o niewiele, a mrozy by�y... pomarz�y drzewa owocowe a winna latoro�l... Wiosn� pada�y deszcze i ju� w Wielkim Tygodniu... burze z piorunami. A potem latem przysz�y srogie upa�y i susza nasta�a wielka... zbo�a wypali�o i po�ar�w by�o du�o w okolicy. Spali� si� wtedy... pe�en zbo�a i byd�a. Nie by�o grzyb�w ani le�nych jag�d i g��d nasta� w okolicy... nie mogli na�owi� ryb �adnych nawet w jeziorze oddalonym o p� dnia... klasztoru