43 Dniami ca�ymi i nocami szukano m�odego Daga w lasach; gdy w ko�cu przyby�, stary ju� nie �y�...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Dag w sypialni d�ugo pozosta� sam na sam ze zmar�ym... Panna Kruse oznajmi�a mu, �e by�a tu ciotka Ramer i �e o zgonie dano zna� do miasta Holderowi i krewnym Adelajdy, a wszystkie przygotowania do pogrzebu s� w toku. Panna Kruse dostrzeg�a jakby �z� w k�cie oka, kt�re twardo przed siebie patrzy�o. Dag obr�ci� si� i poszed� do starego domu. Tam przebywa� ca�e dnie a� do pogrzebu, nawet nie przychodzi� na posi�ki. Nie ujrzano wi�cej �ez w jego oczach, ale w ca�ej postaci i we wzroku by�o co� ch�opi�co bezradnego. Zdawa� si� nic nie rozumie�. Godzinami siedzia� przy zw�okach ojca, kto� nawet twierdzi�, �e ostatni� noc sp�dzi� tam w ciemno�ci. Go�ci przyby�ych z miasta wita� jak nieprzytomny, �ciska� im r�ce, mamrota� par� s��w, ale wida�, �e my�li jego s� gdzie indziej, bo patrzy� wci�� przed siebie. Obowi�zki gospodyni musia�a przej�� ciotka Ramer, bo i Adelajda chodzi�a jak pomylona. Bezustannie cicho p�aka�a, a twarz jej nabiera�a kamiennego wyrazu, gdy si� z kim� styka�a. Zaledwie w przej�ciu wyj�ka�a Dagowi zlecenie i pozdrowienie ojca. Po pogrzebie i wyje�dzie go�ci Dag uda� si� z powrotem do lasu, ale wbrew przyzwyczajeniu wr�ci� tego samego dnia. Przeni�s� si� na dobre z powrotem do starej kuchni i tam sp�dza� prawie ca�e dnie. Na dworze mo�na go by�o zobaczy� tylko o �wicie lub o zmierzchu; na ludziach, kt�rzy go spotykali, czyni� wra�enie cz�owieka niespe�na rozumu. Zgarbi� si� i pochyli� jak starzec; �udz�co przypomina� zmar�ego. R�wnie� i z Adelajd� nie by�o lepiej: rzadko si� ukazywa�a i stale by�a zap�akana i zrozpaczona. Gospodarstwem na zewn�trz i wewn�trz zajmowali si� Syver i panna Kruse; pozornie niby wszystko sz�o tak jak dawniej, ale rozpacz Daga i Adelajdy k�ad�a si� ci�kim kamieniem na ludziach i na ich poczynaniach, i to nie tylko w samym dworze, ale nawet w osiedlu, lesie i po dalszych dolinach, wsz�dzie, gdzie odczuwano dobroczynn� dzia�alno�� r�ki ojca Daga. Z odej�ciem jego niechybnie stanie si� co� z�ego, jakie� nieszcz�cie spadnie na nich. Jakby dla potwierdzenia tych z�owieszczych przeczu�, �le si� dzia� pocz�o: kolosalny spadek cen zbo�a, zmniejszenie si� mo�liwo�ci zbytu budulca. Z miast dochodzi�y raz po raz wie�ci o przera�aj�cych bankructwach i kryzysach najwi�kszych dom�w handlowych. W Bj�rndal wigilia Bo�ego Narodzenia. Panna Kruse wype�nia�a wzorowo sw�j obowi�zek. St� w sali nakryty jak co roku, przyby�a ca�a czelad�, a� do najn�dzniejszego wyrobnika. Stali w pokornej postawie w p�cieniu wzd�u� �cian i spogl�dali na du�y st�, na kt�rym przy ka�dym otwarciu drzwi �wiece migota�y niespokojnie. Ich p�omienie odbija�y si� w szybach okiennych i rzuca�y chwiejne cienie na bogat� zastaw�. Wszystkim jakby l�ej si� zrobi�o, gdy wesz�a Adelajda, blada i sztywna. By� to teraz jej sta�y wygl�d. Skin�a oboj�tnie g�ow�, jakby we �nie, w jedn� i drug� stron� pokoju i machinalnie obj�a wzrokiem nakryty st�. Wszystko by�o tak samo jak na ka�de poprzednie Bo�e Narodzenie, nawet Biblia le�a�a otwarta przed �wiecznikiem, na cze�� Trzech Kr�li, na miejscu ojca Daga. Nagle ujrza�a z przera�eniem, �e przyniesiono tu z bawialni fotel ojca Daga i jego �ony, Teresy. Nigdy tu dotychczas nie sta� fotel Teresy. Dlaczego wi�c przyniesiono go dzisiaj? Otworzy�y si� drzwi. Wesz�a ciotka Eleonora. Teraz zrozumia�a. Ciotka by�a tu przed samymi �wi�tami i co� tam szepta�a z pann� Kruse. Ale - a� dreszcz j� przeszed� - czy Dag przyjdzie i czy w og�le b�dzie chcia� usi�� w fotelu ojca? I czy zdob�dzie si� na to, a�eby odczyta� werset z Biblii? Podobny niepok�j mo�na by�o wyczu� u wszystkich obecnych na sali. Adelajda czu�a, �e ciotka bystro j� obserwuje, ale nie podnios�a oczu. Wiedzia�a, �e wszyscy patrz� na ni�, lecz nie mia�a si�y si� ruszy�. Czy by�o to tylko w jej wyobra�ni, czy te� naprawd�, ale niepok�j zdawa� si� przechodzi� w napi�te, uporczywe milczenie. Ona sama i wszyscy obecni s�yszeli, jak drzwi g��wne otworzy�y si�, potem zamkn�y, s�yszeli zbli�aj�ce si� kroki i w ko�cu oczekiwane skrzypni�cie klamki w drzwiach sali. Wszed� m�ody Dag - wszyscy odetchn�li, jakby ci�ar im spad� z serca. Adelajda rzuci�a wzrokiem na niego, gdy przechodzi� obok. W oczach widoczne by�o podniecenie, jakby przeszed� ze sob� d�ug� walk�, ale ca�a twarz mia�a stanowczy wyraz. R�wnym krokiem, nie zawahawszy si�, podszed� do fotela ojca. Teraz s�u�ba i oficjali�ci z widoczn� ulg� powy�azili z k�t�w i podeszli do sto�u, ale bardziej onie�mieleni ni� dawniej, szurali nogami, spogl�dali na siebie, w ko�cu usiedli. Adelajda zaj�a fotel matki Daga, Teresy. Wci�� si� jej zdawa�o, �e nie jest sob�. Niezliczone razy siadywa�a w bawialni na tym fotelu, ale nigdy tutaj, tak oficjalnie. By� to jakby zupe�nie inny mebel... Spojrza�a na portret Teresy wisz�cy na �cianie, ale z cienia wy�ania�a si� tylko jasna plama