W tej ksi��ce pragn� rozszyfrowa� mechanizmy, za pomoc� kt�rych cz�owiek stwo- rzy� na sw�j u�ytek diab�a i wci�� tworzy Golema, znajduj�c upodobanie w filmach grozy pe�nych...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Po- niewa� istota ludzka kocha si� ba�. Na zako�czenie prosz� Czytelnika, by� mo�e "pe�nego hipokryzji", jak twierdzi� Baudelaire, by zwr�ci� si� w stron� Grecji, b�agaj�c o �ask� poznania przed nazwaniem, zrozumienia przed wydaniem s�du, a tak�e - o niepoddawanie si� l�kowi. Niechaj nie boi si� tych, kt�- rych nazywamy bogami lub demonami. Przecie� nawet Ulisses, jak twierdzi Homer, w zmaganiach z nimi ucieka� si� do podst�p�w. Dziwne demony Oceanii O Oceanii sprzed niewielu lat i o tym, jak ma�o zmieni�a si� od stuleci - O tym, jak trudno dowiedzie� si�, czym byty pierwsze religie ludzko�ci - Kilka podstawowych informacji z zakresu antropologii i etnologii - O Wyspie Wielkanocnej, na kt�r� diabe� nie dotar� - O Wyspach Trobrianda wed�ug Malinowskiego - O Australii i o tym, jak niebezpiecznie jest szuka� tego, co powinno si� znale�� - O nieobecno�ci z�a w �yciu seksualnym mieszka�c�w Oceanu - O Yami z Irali, dla kt�rych demony s� bogami - O plemieniu Nag�w z Asamu oraz ich amoralnych demonach - O nieobecno�ci dia- bla, ksi�cia z�a, w Oceanii Najpierw trzeba opowiedzie� o sobie. Diab�a nie szuka si� bez powodu ani byle gdzie. Ka�dy, kto go szuka�, pami�ta, gdzie go nie zna- laz�, cho� nie pami�ta przecie�, ile razy dzwoni� do czyich� drzwi i nie zasta� gospodarzy. Ja na przyk�ad nie spotka�em go na Pacyfiku ani w Afryce. Swoj� opowie�� zaczn� od poszukiwa� w pierwszym z tych miejsc, bo zdobyte tam do�wiadczenia by�y dla mnie najbar- dziej zaskakuj�ce. Ocean Spokojny wywo�uje w Europejczyku pewien zam�t, i to w znaczeniu przypisywanym angielskiemu odpowiednikowi tego st�wa - confounding - implikuj�cym chaos i destabilizacj�. Kiedy w latach siedemdziesi�tych wyrusza�em z Los Angeles w spokojn� podr� po tej cz�ci �wiata, mia�em za przewodnik�w jedynie krytykowane p�niej dzie�o Margaret Mead, Coming of Ag� in Samoa, oraz prace Malinowskiego o Wyspach Trobrianda. Czas sp�dzony na Hawajach wspominam jako urocze, cho� nic nie znacz�ce chwile. Honolulu wyda�o mi si� eksportow� wersj� Miami, gdzie go��bie by�y tak naiwne, �e dziobaty plastykow� traw� przed Royal Hawaian Hotel na Waikiki Beach. Miami i Oahu odda�y si� bez reszty na us�ugi turyst�w; to jeszcze nie jest Pacyfik. Par� dni p�niej, o �wicie, przybi�em do brzeg�w Pago-Pago, "stolicy" archipelagu Samoa zwanego "ameryka�skim", dawnego "archipelagu �eglarzy" Ludwika Antoniego de Bougainville'a. Jedyny zno�ny hotel na tej wyspie to Rainmaker, "Ten, kt�ry czyni deszcz", przestronna szopa z szarego drewna oto- czona mniejszymi, zaatakowanymi przez korniki chatkami. Podobno w jednej z nich Somerset Maugham napisa� Rains. Obs�uga w tym hotelu sk�ada�a si� tylko z kobiet - ros�ych, w typie baudelairowskim, zawsze u�miechni�tych. B�yskawicznie rozpakowa�em najpotrzebniejsze rzeczy, a poniewa� do kolacji zosta�a jeszcze godzina, postanowi�em wybra� si� na ma�� przeja�d�k� taks�wk�. Rozklekotany pojazd, kt�ry zu�yciem amortyzator�w g�rowa� nawet nad os�awionymi taks�wkami z Ha- wany, raz po raz przechyla� si� ku morzu, to znaczy - ku przepa�ci. Wlekli�my si� straszliwie, zw�aszcza doje�d�aj�c do po�o�onej w pobli�u hotelu wioski, gdy� na drodze zebra� si� t�um �wi�tuj�cych ludzi. W�r�d nich znajdowa� si� ich w�dz. Na twarzy tego przystoj- nego pi��dziesi�cioletniego m�czyzny z obna�onym, pot�nym torsem malowa�a si� powaga; siedz�c na macie, przewodzi� ceremonii. Z pobie�nych opis�w wiedzia�em co nieco o tej uroczysto�ci. Mieszka�cy wioski wr�czali wodzowi maty, a on dotkni�ciem pulchnego, lecz wra�liwego kciuka i spojrzeniem du�ych, przypominaj�cych migda�y oczu ocenia� ich jako��. Najwi�ksz� warto�� mia�y te o moc- nym splocie - s�ynne fine mats, opisywane przez antropolog�w. Taka mata to upominek cenny i zarazem symboliczny, bo czas po�wi�- cony na jej utkanie �wiadczy o szacunku, jakim ofiarodawca darzy obdarowanego. Zaledwie o dziesi�� godzin lotu od Los Angeles, od Hollywood, od celuloidowego �wiata u�udy i ha�a�liwych dyskotek �ycie toczy�o si� jak w minionym stuleciu. A mo�e jak przed wiekami. Takie chwile najpierw si� prze�ywa, potem dopiero przychodzi refleksja. Wiem jednak, �e ju� wtedy uleg�em czarowi Pacyfiku. Nieco p�niej zacz��em przypomina� sobie dawnych podr�nik�w, powr�ci�em my�l� do znakomitego Supplement au voyage de Cook Dide- rota i do wszystkich "dobrych dzikus�w", kt�rzy zaistnieli w mitologii XVIII stulecia. Ani "dzicy", ani "dobrzy" w znaczeniu "naiwnego prostaczka", jakie nadaje si� temu s�owu od czas�w Rousseau, ale po prostu kobiety i m�czy�ni, mo�e nie ska�eni tak bardzo jak my arogancj� technokrat�w i merkantylizmem. Kiedy po raz pierwszy dotar�em na Pago-Pago, jedyny chyba odbiornik telewizyjny znajdo- wa� si� w hotelu, a jako�� obrazu szybko zniech�ci�a mnie do szukania na jego ekranie nowin ze �wiata. Na wyspach Pacyfiku czas p�y- nie w szczeg�lny spos�b. Gdyby kt�rego� dnia nast�pi� koniec �wiata, ich mieszka�cy dowiedzieliby si� o tym dopiero nazajutrz. Archipelagi Oceanu Spokojnego w jeszcze wi�kszej mierze ni� pewne obszary Afryki - urzekaj�ce naturalno�ci�, wolne od fa�szu i za- k�amania naszej cywilizacji, a zw�aszcza owej sztucznej nago�ci, kt�r� demonstrujemy na pla�ach i w nocnych lokalach - okaza�y si� zadziwiaj�co odporne (tak by�o w ka�dym razie wtedy, kiedy tam go�ci�em) na wp�ywy Zachodu. Przybysz nabiera� pewno�ci, �e w tym zak�tku �wiata od bardzo dawna nic si� nie zmieni�o