To, �e informacje o p�ci s� przetwarzane automatycznie, potwierdzaj� wnioski z bada�, w kt�rych wyko- rzystuje si� tzw...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

efekt Stroopa w odniesieniu do s�d�w spo�ecznych (por. Green- wald i Banaji, 1995). Efekt Stroopa polega na swojego rodzaju asymetrii w rela- cjach mi�dzy dwoma wymiarami bod�cowymi, tzn. pojawia si� wtedy, kiedy je- den wymiar wp�ywa na tworzenie s�d�w formu�owanych na podstawie wymiaru drugiego (u�atwia lub utrudnia), ale nie odwrotnie. Jest to dow�d, i� dost�p do pierwszej dymensji jest automatyczny, nawet gdy dymensja ta nie jest istotna z punktu widzenia zadania. Tak� dymensja mo�e by� np. p�e�. Brewer przyjmuje, �e wst�pna identyfikacja opiera si� na przetwarzaniu informacji w zakresie ograniczonej liczby dymensji (np. wiek, p�e�, rasa), przepracowywanych jednocze�nie. Wst�pn� identyfikacja to tak�e stosunkowo globalny os�d, czy dany bodziec ma jakie� znaczenie z punktu widzenia aktu- alnych potrzeb i cel�w podmiotu, inaczej m�wi�c, czy jest �relewantny" czy �nierelewantny" (relevant - irrelevant). Brewer podaje przyk�ad bezradnego turysty w obcym mie�cie, kt�ry zanim zapyta kogo� o drog�, musi szybko za- decydowa�, czy mijaj�cy go przechodzie� jest kim� miejscowym, czy tak jak on zagubionym turyst�. Ponadto, zdaniem autorki, s�dy na tym etapie mog� te� w��cza� klasyfikacj� wed�ug podstawowej afektywnej dymensji, np. �wrogi-przyjazny", �zagra�aj�cy-bezpieczny" (por. Zajonc, 1980); mo�na s�dzi�, �e �w turysta wykorzystuje tak�e i t� dymensj�. Zauwa�my, �e mimo i� opisane dymensj� pozostaj� w bezpo�redniej relacji do cel�w i potrzeb pod- 2. Przetwarzanie kategorialne i analityczne 41 miotu, jest to ci�gle przetwarzanie automatyczne, poniewa� s�dy powstaj� bez �wiadomej kontroli podmiotu. Brewer podkre�la, �e jest to w zasadzie stadium przedkategorialne (preca- tegorizatio�) i polega wy��cznie na prostej taksonomii opartej na jakiej� cesze (prawdopodobnie na jednej � przyp. m�j). Inaczej m�wi�c, identyfikacja to roz- poznanie danej cechy, kt�ra nie posiada jakiej� szczeg�lnej stereotypowej tre�ci, i przeprowadzenie prostej dychotomizacji typu �kobieta - m�czyzna". Dopiero typy os�b, rozpoznane w trakcie dalszego przetwarzania, stanowi�ce konfigura- cje cech (feature configurations), s� bogate w stereotypowe implikacje (Brewer, 1988b). Podstawowym rezultatem uzyskanym w tym stadium jest decyzja, czy dalsze przetwarzanie informacji jest konieczne, a je�li tak � to w jaki spos�b. Podmiot na tym etapie ma trzy mo�liwo�ci dzia�ania. Po pierwsze, je�eli obiekt oka�e si� bez znaczenia {irrelevant) dla podmiotu, podmiot nie podejmuje �adnych dal- szych krok�w w celu poszukiwania dodatkowych informacji. By� mo�e w tej sy- tuacji �adna informacja o obiekcie nie zostanie �wiadomie rozpoznana i w��czo- na do pami�ci d�ugoterminowej. Je�eli natomiast obiekt ma jakie� znaczenie dla podmiotu (relevant), dokonuje on wyboru pomi�dzy alternatywnymi procesami przetwarzania: personalnym a kategorialnym. Je�li bodziec czy sytuacja prowo- kuje jaki� rodzaj zaanga�owania podmiotu (self-involvement), przetwarzanie in- formacji b�dzie opiera�o si� na uwzgl�dnieniu cech bod�ca (przetwarzanie perso- nalne � opcja druga). Przy braku osobistego zaanga�owania przetwarzanie b�- dzie si� odbywa�o drog� kategorialn�, w��czaj�c informacje o bod�cu do wcze�- niej utworzonej kategorii (opcja trzecia). Kluczowe decyzje co do dalszego przetwarzania, jakie zapadaj� na tym eta- pie, zale�� od stopnia i jako�ci podmiotowego zaanga�owania wobec obiektu, opisywanego za pomoc� poj�� relevance i self-involvement, warto zatem po�wi�- ci� wi�cej uwagi sposobowi rozumienia tych poj�� przez Brewer. W przekonaniu autorki �relewancja" odnosi si� do wydawania � w pewnym sensie �zdystanso- wanych" (distal judgments) � s�d�w o obiekcie, ze wzgl�du na wymagania aktualnego zadania i na cele w�a�ciwe dla danej sytuacji. Natomiast �zaanga�o- wanie Ja" odnosi si� do s�d�w �bli�szych" dla Ja (proximal judgments) z uwz- gl�dnieniem trwa�ych potrzeb osobistych podmiotu i jego to�samo�ci. W celu lepszego zrozumienia tych rozr�nie� pos�u�my si� przyk�adem podanym przez Brewer (1988b). Kiedy cz�onkowie wydzia�u psychologii spo�ecznej rozpatruj� kandydatury os�b zg�aszaj�cych si� na studia doktoranckie, musz� zosta� wygenerowane przynajmniej dwa s�dy o kandydacie: Czy kandydat w og�le nadaje si� na studia doktoranckie? Czy kandydat mo�e zosta� zaakceptowany przez danego profesora jako jego osobisty student i jako cz�onek zespo�u badawczego? W pewnym sen- sie oba s�dy anga�uj� Ja, jednak zdaniem Brewer, inaczej wykorzystuje si� po- 42 1. Obiekt jako �r�d�o regu� procesu kategoryzacji spo�ecznej siadane informacje o kandydacie i stosuje si� inne regu�y w jednym i drugim przypadku. Decyzja pierwsza mo�e zosta� powzi�ta na,podstawie podstawowych informacji o kandydacie, zawartych w jego dokumentach, np. przez por�wnanie jego ocen w czasie studi�w z ocenami innych kandydat�w, przez oszacowanie zgodno�ci kandydata z odpowiednimi prototypami doktorant�w ponosz�cych sukces czy z prototypami doktorant�w odnosz�cych niepowodzenia. Oceniamy wi�c, czy dana osoba jest �relewantna" w danej sytuacji, (tj