Swoj� drog� podczas drugiej wojny �wiatowej pewien cz�owiek z drewnian� nog� popisywa� si� na oddziale amputacji szpitala wojskowego po mistrzows- 132 ku wykonywanym...

Istniej� niewidomi, kt�rzy praktykuj�cymi prawnikami i zajmuj� si� polityk� (jeden z nich je obecnie burmistrzem w miejscu zamieszkania autora), g�usi pracuj�t jako psychiatrzy i ludzie bez r�k pisz�cy na maszynie. Dop�ki cz�owiek naprawd� u�omny lub wyolbrzymiaj�cy swo upo�ledzenie czy nawet wmawiaj�cy je sobie jest zadowolony ze swe� losu, nie nale�y chyba w og�le interweniowa�. Kiedy jednak zg�asza s do psychiatry, trzeba si� zastanowi�, czy czyni dla siebie najleps/ u�ytek ze swego �ycia i czy potrafi stawi� czo�a swojemu schorzenii W naszym kraju praca terapeuty b�dzie cz�sto w opozycji do sp�r cz�ci wykszta�conej opinii publicznej. Nawet bliska rodzina pacjent; najg�o�niej uskar�aj�ca si� na skutki jego u�omno�ci, mo�e odwr�ci� s od terapeuty, gdy zauwa�y zdecydowan� popraw� u pacjenta. Specjah ta od analizy gier doskonale rozumie to zjawisko, lecz nie u�atwia t w niczym jego zadania. Wszystkim, kt�rzy grali w �Ja tylko pr�buj� < pom�c", grozi gwa�towne za�amanie si� gry, gdy tylko pacjent zaczm sam walczy� i w�wczas chwytaj� si� nieraz wr�cz niewiarygodnyc �rodk�w, by zako�czy� leczenie. Oba zjawiska ilustruje przypadek j�kaj�cego si� klienta pat Black, o kt�rym wspomniano przy omawianiu gry �Ub�stwo". Cz�c wiek ten uprawia� klasyczn� form� �Drewnianej nogi". Nie m�j znale�� pracy z powodu j�kania si�, z czego zreszt� dobrze sobie zdawt spraw�, poniewa� interesowa�a go wy��cznie posada sprzedawcy. Jak wolny obywatel mia� prawo szuka� pracy w ka�dym charakterze, lec poniewa� by� j�ka��, jego wyb�r budzi� w�tpliwo�ci co do czysto�� motyw�w, kt�rymi si� kierowa�. Reakcja w�adz organizacji charytatyw nej na pr�b� przerwania gry przez pani� Black by�a dla riiej bardzi niekorzystna. �Drewniana noga" jest szczeg�lnie zgubna w praktyce kliniczne^ poniewa� pacjent mo�e znle�� terapeut�, kt�ry uprawia t� sam� gr z tym samym usprawiedliwieniem, a wtedy rokowanie jest bardzi niepomy�lne. Stosunkowo �atwo zaaran�owa� to na bazie �Usprawied liwienia ideologicznego": �Czego mo�na oczekiwa� od cz�owiek; �yj�cego w takim spo�ecze�stwie jak nasze?" Pewien pacjent powi�za� j z �Usprawiedliwieniem psychosomatycznym": �Czego mo�na oczeki wa� od cz�owieka ze schorzeniami psychosomatycznymi?' Natkn�� sii na wielu terapeut�w, kt�rzy akceptowali jedno z dw�ch usprawied liwie� odrzucaj�c drugie. W tej sytuacji �aden z nich ani nie poprawi� rm n: samopoczucia przez utwierdzenie go w jego w�asnym prze�wiadczeniu (wymaga�oby to przyj�cia naraz obu usprawiedliwie�), ani go w nim nie os�abi� (co mog�oby nast�pi� w razie odrzucenia ich obu). W ten spos�b pacjent ten dowi�d�, �e psychiatria nie potrafi pom�c ludziom. Do usprawiedliwie� najcz�ciej podawanych przez pacjent�w nale��: przezi�bienie, urazy g�owy, stres sytuacyjny, stres wywo�any warunkami �ycia we wsp�czesnej cywilizacji wielkomiejskiej, kultura ameryka�ska i system gospodarczy. Oczytany gracz nie ma k�opot�w ze znalezieniem autorytet�w wspieraj�cych jego usprawiedliwienia. �Pije, bo jestem Irlandczykiem", �Nie dosz�oby do tego, gdybym mieszka� w Zwi�zku Radzieckim albo na Tahiti". Tymczasem pacjenci szpitali psychiatrycznych w Zwi�zku Radzieckim i na Tahiti s� podobni do ameryka�skich35. Usprawiedliwienia typu �Gdyby nie oni", czy te� �Oni mnie zawiedli", wymagaj� zawsze starannej oceny w praktyce klinicznej, a tak�e przy planowaniu bada� socjologicznych. Nieco bardziej wyrafinowane s� takie t�umaczenia, jak: czego oczekiwa� od cz�owieka, kt�ry (a) pochodzi z rozbitej rodziny, (b) jest neurotykiem, (c) jest w trakcie psychoanalizy, czy te� (d) cierpi na chorob� alkoholow�? Ukoronowaniem ich wszystkich jest takie oto usprawiedliwienie: �Je�li si� zmieni�, nie b�d� m�g� do ko�ca przeanalizowa� swojego aktualnego zachowania i m�j stan ju� nigdy si� nie poprawi". Przeciwie�stwem �Drewnianej nogi" jest �Riksza" z tez�: �Gdyby tylko w tym mie�cie by�y riksze (dziobaki) (dziewczyny m�wi�ce j�zykiem staroegipskim), nigdy bym si� nie w�adowa� w ten bigos". Antyteza. Anty-�Drewniana noga" nie sprawia wi�kszych trudno�ci, je�eli terapeuta potrafi precyzyjnie odr�ni� w�asnego Rodzica od Doros�ego, a cel terapeutyczny jest w pe�ni zrozumia�y dla obu stron. Jako Rodzic mo�e by� �dobry" albo �szorstki". B�d�c �dobrym" Rodzicem mo�e akceptowa� usprawiedliwienia pacjenta, zw�aszcza je�li s� zgodne z jego w�asnym punktem widzenia. Niewykluczone, �e pos�u�y si� przy tym racjonalizacj�, kt�ra brzmi: ludzie nie s� odpowiedzialni za swoje dzia�ania, dop�ki nie zako�cz� terapii