S� one troskliwie kultywowane, a cz�sto nawet i wspomagane przez w�adze miejskie, w celu nadania barwy �yciu Krakowa, jako miastu turystycznemu, odwiedzanemu przez turyst�w z...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Emaus, wianki i r�kawka sta�y si� obecnie rodzajem festynu mieszka�c�w Krakowa, Lajkonik i Siuda-Baba - zabawy, Bractwo Kurkowe - klubem towarzyskim, propaguj�cym w�r�d krakowian tradycje patriotyczne, pucheroki - zabaw� KRAKOWSKIE PODANIA, LEGENDY I ZWYCZAJE 21 folklorystyczn� na przedmie�ciach Krakowa i w otaczaj�cych go wsiach, natomiast szopka krakowska - konkursem, rozwijaj�cym amatorskie zami�owania artystyczne poprzez szlachetn� rywalizacj�. W niniejszym zbiorze om�wiono zatem tylko te zwyczaje, kt�re s� nadal kultywowane, stanowi� folklorystyczny element Krakowa, ale zatraci�y sw�j pierwotny, kultowy i zwyczajowy charakter. Pomini�to natomiast te zwyczaje, kt�re ju� ca�kowicie zanik�y (np. Babski Comber) oraz te, kt�re co prawda nadal s� praktykowane, lecz zachowa�y w�a�ciw� sobie tradycyjn� symbolik�, przewa�nie religijn� (np. uczta wigilijna, chodzenie z szopk�, �wi�cenie palm, �wi�to zmar�ych i wiele innych). 22 JULIAN ZINKOW MIEJSCA AKCJI PODA�, LEGEND I ZWYCZAJ�W granica Wy�yny Krakowskiej � � - granice Krakowa i region�w geomorfologicznych w miejscowo�ci opisane w ksi��ce inne miejscowo�ci 20 ______| Krowodrza* ^Pr�dnik Czerwony Bielany � #� �Kazimierz � Salwator Zwierzyn! Szczekociny K) KRAK�W /. W WJWl�ELSfKJM 120&WWV\teLSXjM O KRAKU, SMOKU-CA�O�ERCY I WANDZIE Krak�w (wg W. Kad�ubka Mistrz Wincenty..., pocz�tek XIII w.) l akby samotna oaza jurajskiego krajobrazu, w samym nieomal �rodku Wielkiego Krakowa - tkwi� Krzemionki Podg�rskie. Na najwy�szym spo�r�d trzech pasm wzniesie�, oko�o 55 m nad poziomem Wis�y, wznosi si� Kopiec Krakusa. Wysoko�� jego wynosi 16 m, �rednica podstawy 58-63 m, obw�d podstawy 192,5 m, �rednica �ci�tego szczytu 9 m, obj�to�� oko�o 18000 m . Natomiast w odleg�o�ci zaledwie kilkuset metr�w na po�udnie od wej�cia do kombinatu metalurgicznego huty im. Tadeusza S�dzimira w Nowej Hucie wznosi si� Kopiec Wandy. Wspi�wszy si� na niego, ogl�da� mo�na imponuj�c� panoram� tego kombinatu. Kopiec usypano na wysokiej skarpie (328 m npm), w wid�ach D�ubni i Wis�y, lecz w odleg�o�ci oko�o 2 km na p�noc od Wis�y. Wysoko�� kopca wynosi ponad 13 m, �rednica �ci�tego szczytu 9,5 m, obj�to�� oko�o 9006 m3. A u st�p wzg�rza wawelskiego ciemnieje otw�r jaskini, zwanej Smocz� Jam�. 24 JULIAN ZINKOW Oba te kopce oraz Smocz� Jam� podanie wi��e z legendarnym za�o�ycielem Krakowa i jakoby jednym z tw�rc�w pa�stwowo�ci polskiej - Krakusem oraz z jego c�rk� Wand�. Legend� t� po raz pierwszy na pocz�tku XIII w. zapisa� po �acinie kronikarz Mistrz Wincenty, zwany Kad�ubkiem. Wed�ug niego, mniej wi�cej 400 lat przed nasz� er�, po zwyci�skich walkach z Galiami Polacy rozszerzyli granice swojego panowania od Morza Kaspijskiego na wschodzie po Karynti� nad rzek� Draw� na zachodzie. Granice te umacniali jeszcze przez d�u�szy czas w wielu bitwach z Rzymianami. W zdobytych krajach ustanowili namiestnik�w, a za ksi�cia obrali sobie pewnego cz�owieka imieniem Grakch. Po jakim� czasie Grakch powr�ci� z Karyntii nad Wis��. Zwo�a� na wiec wszystkich okolicznych mieszka�c�w, wyg�osi� do nich p�omienne przem�wienie, w kt�rym uzasadni� potrzeb� za�o�enia kr�lestwa, poniewa� pa�stwo bez kr�la jest jak cz�owiek bez g�owy i jak �wiat bez s�o�ca. Obieca� im, �e je�li jego wybior� kr�lem, b�dzie dla nich nie panuj�cym, lecz tylko wsp�uczestnikiem w rz�dach. Przeto wszyscy uznali go do razu za kr�la, a on ustanowi� prawa i og�osi� ustawy. Odt�d sprawiedliwym by�o nie to, co przynosi�o korzy�� najmo�niejszym, lecz to, co s�u�y�o najs�abszym. W kraju przesta�y panowa� gwa�t i przemoc. Grakch da� wi�c pocz�tek sprawiedliwemu pa�stwu polskiemu i doprowadzi� je do wielkiego rozkwitu. Ale wkr�tce wielkie niebezpiecze�stwo zawis�o nad mieszka�cami osady. Oto w za�omach pobliskiej ska�y zagnie�dzi� si� okrutnie srogi i �ar�oczny potw�r, kt�rego niekt�rzy nazywali ca�o�erc�, inni za� smokiem