Oliveira naparzy� drug� mate, patrz�c spod oka na kopert� p�yty �Deutsche Gramophon Gesellschaft�, kt�r� mu po�yczy� Ronald, a kt�rej nie mia� szans wys�ucha� przez wrzaski...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

By� przera�ony niezdarno�ci� Magi w przewijaniu go, jej niezno�nym nuceniem, kt�re mia�o go zabawi�, smrodem co chwila unosz�cym si� z ��eczka, kawa�kami waty, krzykiem, jej idiotyczn� pewno�ci�, �e przecie� to g�upstwo, �e to, co robi dla swojego syna, jest tym, co robi� nale�y, i �e Rocamadour b�dzie za dwa dni zdr�w. Wszystko to nie trzyma�o si� kupy, by�o pozbawione r�k i n�g, niewystarczaj�ce. A on w tym wszystkim? Miesi�c temu ka�de z nich mia�o sw�j pok�j, potem zdecydowali si� mieszka� razem. Maga powiedzia�a, �e w ten spos�b wiele oszcz�dz�, �e b�d� kupowali jedn� gazet�, �e nie b�dzie im zostawa� chleb, �e ona b�dzie ptasowa�a bielizn� Horacia, no a ogrzewanie, a �wiat�o... Oliveira by� o krok od podziwu dla tego nag�ego ataku rozs�dku i wreszcie ust�pi�, bo stary Trouille mia� trudno�ci finansowe i zalega� z zap�aceniem mu prawie 30000 frank�w; by�o mu zreszt� oboj�tne, czy mieszka sam czy te� z Mag�, chodzi� zamy�lony, i jakkolwiek m�cz�cy zwyczaj prze�uwania ka�dej rzeczy ci��y� mu, nie m�g� si� od niego wyswobodzi�. Doszed� do wniosku, �e sta�a obecno�� Magi uwolni�aby go od przesadnych dywagacji - no, ale przecie� nie liczy� si� z wzi�ciem do domu Rocamadoura. Mimo to udawa�o mu si� od czasu do czasu odizolowa� si�, a� do chwili, gdy krzyki ma�ego nagle wp�dza�y go w z�y humor. �Sko�cz� jak bohaterowie Waltera Petera - my�la�. - Jeden monolog za drugim - zupe�ne zboczenie. Jedyne, co mnie ratuje, to zapach siu�k�w tego szczeniaka�. - Zawsze podejrzewa�em, �e w ko�cu p�jdziesz do ��ka z Osipem - powiedzia� Oliveira. - Rocamadour ma gor�czk� - skonstatowa�a Maga. Oliveira zaparzy� jeszcze jedn� mate. Trzeba by�o j� oszcz�dza�, w Pary�u kosztowa�a w aptekach oko�o 500 frank�w kilo i by�a ohydna; drogeria ko�o Gare Saint-Lazare pod pi�kn� nazw� mat� sauvage cueilli par les Indiens20 sprzedawa�a j� jako �rodek przeczyszczaj�cy, moczop�dny i antybiotyk. Na szcz�cie adwokat z Rosario - kt�ry przypadkiem by� jego bratem - wys�a� mu pi�� kilo �Cruz de Malta�, ale ju� niewiele z tego zosta�o. �Jak mi si� sko�czy mate, jestem ugotowany - pomy�la� Oliveira. - Jedyny prawdziwy dialog prowadz� z tym zielonym kubeczkiem�. Studiowa� dziwne obyczaje mate, oddech ziela od�wie�onego przez wod�, kt�re potem, po wessaniu wody, opada�o uk�adaj�c si� warstwa na warstwie, traci�o zar�wno po�ysk, jak i zapach, a� do chwili gdy nowy strumie� wody wstrzykiwa� nowe �ycie w to argenty�skie zapasowe p�uco dla samotnych i smutnych. Jeszcze niedawno rzeczy bez znaczenia mia�y dla niego znaczenie i korzy�� ze skupionej medytacji w obliczu zielonego kubeczka wynika�a z tego, �e jego perfidnej inteligencji nie przychodzi�o na my�l wi�za� z nim poj��, kt�re zazwyczaj wywo�uj� g�ry, ksi�yc, horyzont, m�oda dziewczyna, ptak albo ko�. R�wnie� i mate mog�aby wskaza� mi centrum� - my�la� Oliveira (i podejrzenia, �e istnia�o co� mi�dzy Mag� a Osipem, nik�y i traci�y konsystencj�; przez chwil� zielony kubek by� silniejszy, proponowa� sw�j ma�y niesforny wulkanik, sw�j spieniony krater i wilgotny pi�ropusz w powietrzu pokoju stosunkowo ch�odnym, mimo piecyka, do kt�rego trzeba b�dzie do�o�y� ko�o dziewi�tej). I czy� to centrum, o kt�rym nie wie w�a�ciwie, czym jest, nie wystarcza jako wyra�enie wsp�rz�dnych jedno�ci? Chodz� po olbrzymiej sali, kt�rej pod�oga wy�o�ona jest kamiennymi p�ytami, a jedna z tych p�yt oznacza dok�adny punkt, w kt�rym powinienem si� zatrzyma�, a�eby wszystko uporz�dkowa�o si�, ustawi�o w prawid�owej perspektywie. �Dok�adny punkt� - zach�ystywa� si� Oliveira, ju� niemal ironicznie, �eby si� upewni�, �e nie igra ze s�owami. Bezkszta�tny czworobok, w kt�ry nale�y si� wpatrzy� pod w�a�ciwym k�tem (przy czym w tym przyk�adzie wa�ne jest, �e k�t ten jest straszliwie ostry, trzeba niemal przytkn�� nos do p��tna, a�eby nagle pozornie bezsensowne linie zamieni�y si� w portret Franciszka I halbo w hobraz bitwy pod Sinigali�, co� habsolutnie hohydnego). Ale ta jedno��, suma posuni��, kt�re okre�laj� jakie� �ycie, wydaje si� sprzeciwia� wszelkiemu ujawnieniu, p�ki to �ycie nie sko�czy si� jak sp�ukana mate, czyli �e tylko inni, tylko biografowie zobacz� w tym ca�o��, co faktycznie dla Oliveiry nie mia�o najmniejszego znaczenia. Sztuk� by�o posi�� swoj� jedno�� nie b�d�c bohaterem ani �wi�tym, ani kryminalist�, ani championem boksu, ani nadcz�owiekiem, ani pastorem. Pozna� jedno�� w pe�ni wielo�ci, pozna� j� jako straszliwy wir, nie za� osad zimnej, sp�ukanej mate. - Dam mu �wiartk� aspiryny - powiedzia�a Maga. - Je�eli uda ci si� nam�wi� go, �eby j� po�kn��, b�dziesz lepszym lekarzem ni� Ambroise Par� - powiedzia� Oliveira, - Chod� poci�gn�� mate, �wie�o naparzona. Kwestia jedno�ci zajmowa�a go, poniewa� tak �atwo nastawia�a wszelkie pu�apki. Za swoich czas�w studenckich - �a��c po ulicy Viamonte w okresie lat trzydziestych - sprawdzi� (najpierw ze zdziwieniem, a p�niej z ironi�), �e miliony ludzi funduj� sobie z rozkosz� domnieman� jedno�� osobowo�ci, kt�ra w gruncie rzeczy nie przekracza jedno�ci j�zykowej, za to po��czone) z przedwczesn� skleroz� charakteru. Ci ludzie konstruowali sobie ca�y system zasad nigdy nie kontrolowanych, kt�re by�y tylko ust�pstwem w stosunku do s�owa, w stosunku do s�ownego poj�cia si� przyci�gania i odpychania, ujarzmianych, przemieszczanych i zast�powanych przez ich s�owne ekwiwalenty