Mog� to by� nowotwory pierwotne, nowotwory wnikaj�ce z s�siedztwa, lub te� przerzuty nowotworowe...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Obraz kliniczny jest zale�ny od umiejscowienia guza, jego wielko�ci, charakteru tkanki z kt�rej si� wywodzi oraz szybko�ci jego wzrostu. Po�o�enie guza w g��bi oczodo�u powoduje zawsze wytrzeszcz osiowy lub mimo�rodkowy, zmniejszaj�cy si� pod uciskiem lub nie, i powoduj�cy cz�sto zast�j �ylny z obrz�kiem oraz rozd�cie p�tli naczyniowych spoj�wki. 77 Ucisk guza na tylny biegun ga�ki mo�e wywo�ywa� zmiany widoczne w tylnym biegunie oka, a w szczeg�lno�ci zmiany obrz�kowe lub zanikowe w obr�bie tarczy nerwu wzrokowego. Badanie radiologiczne mo�e wykazywa� na zdj�ciach przegl�dowych objawy osteolizy, obecno�� zwapnie� wewn�trzoczodo�owych, poszerzenie kana�u nerwu wzrokowego lub/i szczelin oczodo�owych. USG w prezentacji B, a przede wszystkim tomografia komputerowa, daje dok�adniejsze informacje o tkankach mi�kkich. Niekiedy konieczne jest uzupe�nienie tych bada� angiografi� lub innymi metodami opisanymi w rozdziale 2. 2. 3. 3. 1. Guzy powsta�e w wyniku zaburze� rozwojowych (choristomata, hamartomata) �Torbiel sk�rzasta (cystis dermoidalis) zawiera sk�adniki sk�ry i jej przydatk�w. Leczenie operacyjne. �Sk�rzako�t�uszczak (dermolipoma) widoczny jest pod spoj�wk� ga�kow�, zwykle w g�rno� skroniowym kwadrancie (ryc. 3.�5). Leczenie chirurgiczne powoduje mo�liwo�� powik�a� w postaci zaburze� ustawienia i ruchomo�ci ga�ki lub powieki. Dlatego wskazania operacyjne nale�y ograniczy� do przypadk�w, w kt�rych rozmiary guza powoduj� istotny defekt kosmetyczny, a przede wszystkim zaburzenia funkcji oka. �Kaszak (atheroma) jest torbiel� nask�rkow�, zawieraj�c� produkty z�uszczania, keratyn� i kryszta�ki cholesterolu. Stosuje si� wy�uszczenie chirurgiczne. �Potworniak� (teratoma) to rzadki rodzaj guza zawieraj�cy tkanki z r�nych listk�w zarodkowych. Wymaga usuni�cia operacyjnego. �Guzy naczyniowe traktowane s� tak�e raczej jako zaburzenia rozwojowe typu hamartoma, ni� nowotwory. >Naczyniaki w�o�niczkowe (hemangiomata capillares), maj� wygl�d jasnoczerwonych otorbionych guzk�w o budowie zrazikowej ("znamiona poziomkowate") i pojawiaj� si� w pierw szych tygodniach �ycia, szybko rosn�c w ci�gu kilku nast�pnych miesi�cy. Umiejscowione w obr�bie oczodo�u, najcz�ciej w jego g�rno�nosowym kwadrancie, przechodz� na spoj�wk� i powieki. Maj� one tendencj� do w��knienia i samoistnego zaniku mi�dzy 5. a 7. r. �. 78 Z tego powodu wymagaj� leczenia jedynie wtedy, gdy zaburzeniu ulega czynno�� oka. Ma to np. miejsce w przypadku, gdy opadni�cie powieki g�rnej zagra�a powstaniem niedowidzenia (amblyopia) � ryc. 3.�6. Dobre wyniki lecznicze daje miejscowe nastrzykiwanie guza kortykosteroidami. W przypadkach koniecznych stosuje si� te� powierzchown� radioterapi� lub leczenie chirurgiczne. >Naczyniaki jamiste (hemangiomata cavernosum) nie maj� tendencji do zanikania, przeciwnie rosn� i manifestuj� si� u os�b doros�ych (20�40 r. �.). Cz�ciej wyst�puj� u kobiet, a ich wzrost mo�e by� przy�pieszony w okresie ci��y. Powoduj� wytrzeszcz, niekiedy zez i wzrost ci�nienia wewn�trzga�kowego. Rozpoznawane s� na podstawie badania USG w prezentacji B i tomografii komputerowej. S� one na og� otorbione i po diagnostyce angiograficznej mog� by� w ca�o�ci usuni�te (ryc. 3.�7). Nie s� promienioczu�e. Z�e rokowanie co do zachowania wzroku przedstawiaj� naczyniaki mieszcz�ce si� w lejku naczyniowym i uciskaj�ce nerw wzrokowy. >�ylaki (varices) charakteryzuj� si� zmienn� wielko�ci� w zale�no�ci od wy�pe�nienia krwi�. Po�o�one pozaga�kowo mog� powodowa� wytrzeszcz narastaj�cy przy pochyleniu g�owy ku przodowi i malej�cy w pozycji u�atwiaj�cej odp�yw, a tak�e pod wp�ywem ucisku. �Naczyniaki limfatyczne in. ch�onne (lymphangiomata) s� klinicznie nieme, a� do powstania samoistnego krwotoku do przestrzeni naczyniowej i pojawienia si� tzw. "czekoladowych torbieli". Krwotoki resorbuj� si� samoistnie. Ich drena� jest konieczny jedynie w przypadku wyst�powania ucisku na nerw wzrokowy. 79 �Guzy uk�adu nerwowego s� cz�sto jednym z objaw�w, jakie daje choroba Recklinghausena (neurofibromatosis Recklinghauseni). Nerwiako�w��kniaki s� tak�e cz�ciej uznawane za uszkodzenia rozwojowe � hamartomata � ni� za nowotwory. Jedynie ich umiejscowienie przes�dza o stopniu inwazyjno�ci. >Glejak nerwu wzrokowego (glioma nervi optici) w 75% przypadk�w ujawnia si� przed 10 r. �. Umiejscowienie guza, a przede wszystkim stopie� jego ekspansywno�ci, decyduj� o rokowaniu. Rozw�j guza bywa rozmaity � niekiedy jego wzrost ustaje samoistnie, jak w guzach typu hamartoma, w innych przypadkach ro�nie on szybko. Dochodzi wtedy do zaj�cia skrzy�owania nerw�w wzrokowych, co mo�e prowadzi� do zaburze� czynno�ci przysadki i wzrostu ci�nienia wewn�trzczaszkowego. Obraz kliniczny glejaka nerwu wzrokowego charakteryzuje jednostronny wytrzeszcz osiowy, kt�ry narasta powoli i bezbole�nie. R�wnocze�nie wyst�puje cz�ciowa lub ca�kowita utrata ostro�ci wzroku. Na dnie oka wyst�puj� objawy zastoinowego obrz�ku tarczy, a nast�pnie cechy zaniku nerwu wzrokowego (patrz: rozdzia� 14.). Glejak nerwu wzrokowego wyst�puje cz�sto w przebiegu choroby Recklinghausena (25�50%). Diagnoz� u�atwia w tym przypadku obecno�� plam koloru "kawy z mlekiem" na sk�rze tu�owia. Rozpoznanie glejaka opiera si� na badaniu USG (metod� B) oraz zdj�ciach RTG, na kt�rych stwierdza si� poszerzenie kana�u nerwu wzrokowego w miar� propagacji guza w kierunku skrzy�owania. Tomografia komputerowa pozwala na stwierdzenie wewn�trzczaszkowego wzrostu guza. Post�powanie terapeutyczne powinno by� zindywidualizowane � od obserwacji ma�ych guz�w, szczeg�lnie przy zachowanym widzeniu, do usuni�cia chirurgicznego w przypadku gro�by zaj�cia skrzy�owania. Radioterapia jest stosowana w guzach nie nadaj�cych si� do leczenia chirurgicznego. >Nerwiako�w��kniak splotowaty (neurofibroma plexiforme), wyst�puj�cy w przebiegu choroby Recklinghausena, jest silnie unaczynionym, naciekowym guzem, umiejscowionym w bocznej cz�ci powieki g�rnej i przedniej cz�ci oczodo�u. Cz�sto wywo�uje post�puj�ce opadni�cie powieki i dysplazj� ko�ci oczodo�u, a tak�e wytrzeszcz i ucisk na nerw wzrokowy. >Oponiak (meningeoma) jest guzem �agodnym, wychodzi z paj�czyn�wki i jest najcz�ciej wt�rnym rozprzestrzenianiem si� procesu rozrostowego z czaszki na otoczki nerwu wzrokowego. Inwazyjno�� guza wynika z ucisku, jaki wywiera na ten nerw. Objawy czynno�ciowe zale�� od jego umiejscowienia w stosunku do skrzy�owania nerw�w wzrokowych. Zaj�cie skrzy�owania powoduje ubytki w polu widzenia obu oczu i post�puj�cy zanik nerw�w wzrokowych. Leczenie neurochirurgiczne. 3. 3. 2