Ukazuje wi�c Ojciec �wi�ty, zw�aszcza w pierwszej cz�ci encykliki, zagro�enia "dzikiego", "pierwotnego" kapitalizmu (nastawienie jedynie na maksymalizacj� zysku,...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Odnotowuje jednak Jan Pawe� II ogromne przemiany wsp�czesnego kapitalizmu, w kt�rym podstawow� rol� w tworzeniu d�br odgrywa nie kapita�, ale "cz�owiek, to jest jego zdolno�ci poznawcze, wyra�aj�ce si� w przygotowaniu naukowym, zdolno�ci do uczestniczenia w solidarnej organizacji, umiej�tno�� wyczuwania i zaspokajania potrzeb innych ludzi" (CA 32). Nie znaczy to, �e dominuj�ca w krajach rozwini�tych wersja kapitalizmu jest ju� realizacj� owej, pozytywnie ocenianej przez Ko�ci�, optymalnej wizji gospodarki. Realny kapitalizm niesie ze sob� wiele realnych niebezpiecze�stw, o kt�rych Jan Pawe� II wspomina na kartach swej encykliki. Wsp�czesny kapitalizm sprzyja bowiem powstawaniu spo�ecze�stwa konsumpcyjnego (CA 19, 29, 36, 39), cz�owiek mo�e by� w nim potraktowany jako "homo oeconomicus" (CA 39), a sam traktowa� siebie hedonistycznie jako "zesp� dozna�" (CA 39) i "powierzchownych satysfakcji" (CA 41). Zawsze grozi te� kapitalizmowi absolutyzowanie produkcji i konsumpcji (CA 39), a tak�e kapita�u (CA 35) i w�asno�ci (CA 43) oraz ba�wochwalcza postawa wobec wolnego rynku (CA 40), b�d�ca wynikiem ideologii kapitalizmu (CA 42). Te papieskie zastrze�enia oraz krytyka nie odnosz� si� jednak do systemu wolnorynkowej gospodarki jako takiego, lecz do systemu etycznokulturowego (CA 39). Przyczyny mo�liwych wynaturze� kapitalizmu tkwi� bowiem, wedle Papie�a, w kulturze. Natomiast o samym wolnym rynku pisze Jan Pawe� II - i jest to nowa tonacja w nauczaniu spo�ecznym Ko�cio�a - bardzo pozytywnie: wyrasta on z poszanowania ludzkiej wolno�ci (CA 32) i najskuteczniej wykorzystuje zasoby oraz zaspokaja potrzeby (CA 34, 40). Praca w wsp�czesnej wolnorynkowej gospodarce, to coraz bardziej praca z innymi i dla innych (CA 31). Jest to zarazem w coraz wi�kszym stopniu praca kreatywna, wyzwalaj�ca inicjatyw� i przedsi�biorczo�� (CA 32) oraz bazuj�ca na takich cnotach jak: rzetelno��, pracowito��, roztropno��, wiarygodno��, wierno�� oraz m�stwo (CA 42). Wspomina te� Jan Pawe� II o pozytywnej roli zysku (CA 35) oraz o w�asno�ci, kt�ra poszerza przestrze� wolno�ci cz�owieka oraz jego najbli�szych (CA 30). Jest wi�c to obraz wolnego rynku, kt�rego antropologiczne za�o�enia dobrze mieszcz� si� w chrze�cija�skiej wizji cz�owieka. Chrze�cijanin mo�e wi�c nie tylko odnale�� si� na wolnym rynku, ale i realizowa� na nim swoje chrze�cija�skie powo�anie. Do tego zarysu systemu ekonomicznego do��cza Papie� pochwa�� demokratycznego ustroju politycznego (CA 46-7), zbalansowan� jednak zatrze�eniami wobec wsp�czesnych demokracji, kt�re zatraci�y odniesienie do dobra wsp�lnego (CA 47) oraz ostrze�eniem, �e "demokracja bez warto�ci �atwo przemienia si� w jawny lub zakamuflowany totalitaryzm" (CA 46, por. te� CA 47). Wspominaj�c zagro�enia dla po��danego �adu politycznego i gospodarczego doda� jeszcze nale�y krytyczne uwagi Papie�a dotycz�ce izolacjonizmu tak ekonomicznego (CA 33), jak i kulturowego (CA 50) oraz r�nych form ideologii i fundamentalizmu (CA 16, 29, 42, 46). Ukazanie na kartach "Centesimus annus" pozytywnej wizji demokratycznego kapitalizmu nie oznacza jednak wcale, �e Jan Pawe� II uznaje �w system za idealny, czy te� "katolicki", bowiem "�ycie ludzkie w historii realizuje si� na r�ne sposoby" (CA 46), a wszystkie ludzkie rozwi�zania "znamionuje niedoskona�o�� i przemijalno��", �adnego z nich te� "nie mo�na nigdy myli� z Kr�lestwem Bo�ym" (CA 25). Podstawow� zas�ug� "Centesimus annus" jest zatem precyzyjny opis wsp�czesnego demokratycznego kapitalizmu z punktu widzenia nauczania spo�ecznego Ko�cio�a oraz wykazanie, �e zawarta w nim implicite wizja cz�owieka jest niesprzeczna z prawd� o cz�owieku g�oszon� przez chrze�cija�stwo. A nawet wi�cej, �e chrze�cijanin w �wiecie wolnorynkowej gospodarki i demokratycznej polityki mo�e - korzystaj�c z inspiracji Ewangelii - pomna�a� posiadane talenty i realizowa� swoje powo�anie. "Veritatis splendor" (6 VIII 1993) - sumienie ma swoje prawa, poniewa� ma swe obowi�zki W odr�nieniu od innych encyklik kierowanych do ca�ego Ko�cio�a, wszystkich chrze�cijan, a cz�sto do "wszystkich ludzi dobrej woli" adresatem "Veritatis splendor" s� biskupi, a wi�c pasterze odpowiedzialni za g�oszenie, wyja�nianie i strze�enie poprawno�ci nauczanej wiary. Encyklika zawiera bowiem refleksj� "nad ca�o�ci� nauczania moralnego Ko�cio�a, kt�rej konkretnym celem jest przypomnienie niekt�rych fundamentalnych prawd doktryny katolickiej w kontek�cie wsp�czesnych pr�b jej podwa�enia lub zniekszta�cenia" (VS 4 por. te� VS 115). Nie jest to jednak encyklika pot�piaj�ca kogokolwiek. Ukazuje ona na tle wsp�czesnych zagro�e� r�nego rodzaju subiektywizmami i relatywizmami podstawy moralno�ci chrze�cija�skiej. Ten bardzo konkretny kontekst oraz bardzo szeroka perspektywa obejmuj�ca XX wiek�w nauczania Ko�cio�a sprawi�y, �e encyklik� t� przygotowywano bezprzyk�adnie d�ugo - ponad 6 lat