Alleluja! W samÄ porÄ dwa debile zorientowaĹy siÄ, Ĺźe sÄ dla siebie stworzeni!
Nie będziesz z nimi zawierał małżeństw: ich synowi nie oddasz za małżonkę swojej córki ani nie weźmiesz od nich córki dla swojego syna, gdyż odwiodłaby twojego syna ode Mnie, by służył bogom obcym. Księga Powtórzonego Prawa 7, 3-4 Hebrajczycy nie zawsze przestrzegali tego prawa. Biblia zarzuca Salomonowi, że wziął sobie za żony cudzoziemskie księżniczki i kiedy Salomon zestarzał się, żony zwróciły jego serce ku bogom obcym... (Pierwsza Księga Królewska 11, 4). Po zburzeniu pierwszej Świątyni, gdy gmina jerozolimska została zdziesiątkowana, 115 JUDAIZM mieszane małżeństwa stały się bardzo częste, co skryba Ezdrasz zwalczał niezwykle energicznie. Pod tym względem judaizm niewiele się zmienił od czasów starożytnych. Chociaż rabini są świadomi, że dzisiejszych gojów nie sposób porównać z dawnymi poganami, jednak nadal uważają, że utrzymanie ciągłości judaizmu wymaga, by zarówno matkę, jak ojca charakteryzowała ta sama wrażliwość religijna, ta sama pobożność i wspólne przywiązanie do Tory. Akt ślubu, w czasie którego pan młody wkłada pannie młodej obrączkę, mówiąc: Jesteś mi poświęcona zgodnie z Prawem Mojżesza i Izraela, zakłada zresztą, że obydwoje małżonkowie podlegają temu samemu Prawu. Nie ma tu żadnego rasistowskiego przesądu, jeśli nie-Żyd nawróci się i przyjmie Torę, stanie się pełnoprawnym Żydem i zwie się go odtąd synem ojca naszego Abrahama". Dowodzi to niezbicie, że nie chodzi tu o kwestie rasy, lecz wiary. Zresztą prawo żydowskie stanowi, że przynależność do narodu żydowskiego przekazywana jest automatycznie poprzez matkę. W wypadku mieszanego małżeństwa, w którym matka jest Żydówką, dziecko zostanie bez zastrzeżeń uznane za Żyda. Zarówno ten nakaz Prawa, jak i zakaz mieszanych małżeństw stwarzają ogromne problemy natury psychologicznej i społecznej w dzisiejszym społeczeństwie, w którym małżeństwa mieszane są na porządku dziennym, stanowią bowiem 50% wszystkich małżeństw zawieranych przez Żydów. Zdarzają się niezwykle bolesne sytuacje; dzieci zrodzone z takich związków czują się wykluczone ze wspólnoty, natomiast nie--Żydom trudno jest zaaprobować fakt, że małżeństwa nie można uznać za prosty sakrament czy błogosławieństwo udzielone w synagodze. Wrócimy do tego problemu w następnym rozdziale. Kończąc te rozważania o praktyce religii żydowskiej, należy rozprawić się z panującym powszechnie, często nawet wśród samych Żydów, przekonaniem, jakoby judaizm składał się głównie z różnorakich zakazów. To bardzo powierzchowny osąd. Jak widzieliśmy, przestrzeganie Tory rzeczywiście zawiera w sobie liczne ograniczenia, które mogą stać się obsesją, zarówno dla tych, którzy stosują się do Prawa, jak i dla tych, którzy je 116 ŻYDOWSKI SPOSÓB ŻYCIA odrzucają. W rzeczywistości jednak rygory stanowią pewną ochronę. Każde prawo, ustne czy religijne, musi ją zawierać. Dla wierzącego Żyda najważniejsze nie jest to, czego mu robić nie wolno (a co jest kwestią dyscypliny czy higieny życia i co staje się drugą naturą), lecz to, czego ma dokonać na tym świecie. Choć jest 365 zakazów, istnieje również 248 podstawowych obowiązków. Mówiliśmy już o najważniejszych: miłości bliźniego, solidarności, hojności, o której się mówi, że strzeże przed Gehenną, odrzuceniu obmowy, obowiązku oceniania innych przychylnie, przestrzeganiu czystości języka, przynoszeniu chwały wspólnocie itp. Dziewiętnastowieczny moralista, rabbi Izrael de Salant zwięźle określił całą etykę żydowską, równie ważną jak rytuał: materialne potrzeby bliźniego są moimi potrzebami duchowymi". CZĘŚĆ PIĄTA Być Żydem dzisiaj Bez wątpienia w judaizmie, bardziej niż w jakiejkolwiek innej religii, historia myśli zależy od biegu historii. Dlatego też, chcąc mówić o wierze Izraela we współczesnym świecie, musielibyśmy opisać, co się działo z Żydami od czasów rewolucji francuskiej. Trwałoby to niestety zbyt długo, dlatego ograniczymy się do przytoczenia najważniejszych faktów, których znajomość jest niezbędna do zrozumienia rozwoju myśli religijnej: włączenie się Żydów do społeczeństwa, narodziny antysemityzmu, przemiany demograficzne, nowe rozmieszczenie diaspory na mapie świata, (a w szczególności powstanie potężnej wspólnoty żydowskiej w Stanach Zjednoczonych), pojawienie się ruchu syjonistycznego, Holokaust, w którym zginęły dwie piąte ludu żydowskiego, odrodzenie państwa Izrael w 1948 roku. Chociaż sytuacja Żydów w średniowieczu była zupełnie inna niż obecnie, to jednak widać tu pewne podobieństwo: na początku każdego z tych okresów naród żydowski zmuszony był stawić czoło licznym wyzwaniom politycznym i intelektualnym, które miały ogromny wpływ nie tylko na jego myśl religijną, ale także na sposób, w jaki postrzegał swą tożsamość