Kiedy wreszcie zaspokojono pierwsze g�ody, przy akompaniamencie pochrupywania s�odyczy i owoc�w, gospodarz pocz�� snu� prz�dz� weso�ych opowie�ci zrodzonych w umys�ach...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

- Bajarze w�druj�cy, ludzie pro�ci, roznosz�cy przygody wielkiego filozofa bucharskiego po �wiecie wierz�, �e Hod�a Nasreddin mo�e �y� wiecznie. Przed trzystu laty, teraz i za dalsze lat trzysta. A to pozwala im kierowa� kroki m�drca w stron� w�adc�w najwi�kszych, kt�rzy ju� dawno odeszli z tej ziemi. Miewa� k�opoty z Hod�� Czyngis-chan, miewa� je i Timur, ma je r�wnie� dzisiejszy w�adca Chiwy i Buchary. Pos�uchaj kolejnej przygody afandiego. Pewnego razu niezwyci�ony Timur, zwany przez wielu "�elaznym Kulasem", zapyta� przebywaj�cego na jego dworze Hod�� Nasreddina: - Afandi, jak s�dzisz, co wi�ksze jest na tamtym �wiecie: raj czy piek�o? - Oczywi�cie raj jest znacznie wi�kszy, panie - odpowiedzia� m�drzec. - Hm, a sk�d wiesz, i� raj wi�kszy? - Bo ludzi biednych wi�cej jest ni�li bogatych. Innym razem Timur, a�eby zawstydzi� Hod�� Nasreddina, przy wszystkich dworakach zwr�ci� si� do� z gniewnym niby to obliczem: - Wierni s�udzy donie�li mi, �e wczoraj o zmierzchu w jednej z czajchan samarkandzkich wychwalano mnie i dobro� moj�, pe�nym g�osem, nazywano najsprawiedliwszym w�adc� �wiata. I ty tam by�e�, kokczaj popija�e�, ale s�usznej opinii nie popar�e� ani jednym s�owem. Dlaczego? Hod�a zaprzeczy! gor�co: - O szlachetny, nie wierz w k�amstwa wyssane z brudnego palucha. Najwidoczniej kto� chcia� mnie tutaj b�otem oszczerstwa obrzuci�. Przysi�gam na Allacha wobec �wiadk�w, jeszcze ani razu nie by�em w czajchanie, w kt�rej nazywano by ci� sprawiedliwym i szlachetnym w�adc�. Kiedy indziej wielki emir poleci� Hod�y Nasreddinowi sporz�dzi� jeszcze przed zachodem s�o�ca wykaz wszystkich g�upc�w s�u��cych na dworze samarkandzkim. Znakomity humor wzmaga apetyt i poprawia trawienie. M�drzec poj��, i� Timur, otrzymawszy spis durni�w, zacznie wy�miewa� si� z wielmo��w zgromadzonych przy wieczerzy. Mi�dzy jednym k�sem baraniny a drugim dra�ni� b�dzie ambicje dworak�w. Wtedy za� wszyscy ci ludzie stan� si� i jego, Hod�y, wrogami, Niedobrze. Nieprzyjaci� i tak mia� pod dostatkiem po�r�d wielmo��w pa�acowych. Co czyni�? Jak wybrn�� z trudnej sytuacji cz�eka zawis�ego mi�dzy kowad�em a m�otem? Proste wyj�cie odkry� dopiero wieczorem. Tu� przed ostatnim promieniem s�o�ca szybko na karcie sk�ry jagni�cej napisa� jedno tylko imi�, zwin�� sk�r� w rulon i pospieszy� do w�adcy. Ten rozwin�� sk�r�, spojrza� i poczerwienia� ze z�o�ci. R�k� pochwyci� za sztylet. Zasycza�: - Co to jessst? - Spis g�upc�w �yj�cych na dworze samarkandzkim. Post�pi�em, jak kaza�e�, panie - odpowiedzia� spokojnie Hod�a Nasreddin. - A wi�c wed�ug ciebie na dworze przebywa tylko jeden pustog�owy? I to ja nim jestem? - Zgad�e�, panie. Twoje imi� jedynie wpisa�em na list�, gdy� g�upszego od ciebie znale�� tu nie spos�b - m�drzec pochyli� nisko g�ow�. - Aj, czy nie za du�o pozwalasz sobie, cz�owieku nierozwa�ny? Bo jak udowodnisz, �e to ja w�a�nie jestem owym niespe�na rozumu? - Bez trudu, panie - Odrzek� Hod�a Nasreddin. - Przecie� sam rozkaza�e� mi sporz�dzi� spis durni�w �yj�cych na tutejszym dworze. Wiedzia�e� wi�c, i� twoi dworacy - je�li nie wszyscy, to przynajmniej wi�kszo�� - s� g�upcami. No, a je�li czaszki maj� wype�nione sza�wi� i blekotem, a ty nadal trzymasz ich przy sobie, wys�uchujesz, a nadto obsypujesz �askami, to jak ciebie powinienem. nazwa�? Jedynie najdurniejszy z g�upc�w mo�e wyr�nia� innych bezrozumnych. "Trudno odm�wi� racji afandiemu" - pomy�la� w�adca po�owy �wiata. Zastanowi� si� g��boko, po czym ju� �agodniej zapyta�: - No dobrze, a je�li udowodni� teraz, i� wszyscy dworacy moi wcale nie s� durniami, lecz lud�mi pe�nymi rozumu, co wtedy uczynisz, afandi? - Nic - odpowiedzia� spokojnie Hod�a. - Nadal w spisie pozostawi� twoje imi�, panie. - Nie skre�lisz? Ej�e, dlaczego? - Timur nastroszy� si� gulgocz�c niczym w�ciek�y indor. - Poniewa� to nie kto inny, lecz ty sam poleci�e� mi sporz�dzi� spis ludzi o dziurawych g�owach. Je�li za� wiadomo od pocz�tku, �e w pa�acu nie ma wcale g�upc�w, a tylko ludzie rozumni, to jedynym durniem jest przecie� ten, kto rozumnych pos�dza o g�upot�. Timur znalaz� si� po raz wt�ry w sid�ach, kt�re sam z rana zastawi� na Hod��. Krew uderzy�a mu do g�owy. Tupn�� nog� i wrzasn�� na ca�e gard�o: - W pa�acu przebywa tylko jeden g�upiec, i to ty nim jeste�. Jeden, daj� na to s�owo. Hod�a przy�o�y� d�o� do serca i uk�oni� si� nisko. A potem powiedzia�: - Wierz� ci, panie, bo zaprzecza� w�adcy niezdrowo. Nadal jednak nie widz� powodu, abym musia� skre�li� imi� wielkiego Timura z przygotowanej listy. - Nie pojmuj�. Czemu? Afandi pochyli� si� w stron� w�adcy i rzek� wyra�nie: - Poniewa� cz�owiek o pe�nym rozumie nigdy nie poleci�by durniowi sporz�dzi� listy g�upc�w. "�elazny Kulas" podskoczy�, jakby go skorpion u��dli� w du�y palec. - Zamilcz, niegodny! - rykn��. - Pomy�l lepiej, co uczynisz, je�li wezw� teraz oprawc� z kleszczami i ka�e wyrwa� ci j�zyk za zuchwalstwo bez miary. - O, to ju� co innego, panie. Taki argument ma wielk� si�� przekonywania nawet najbardziej opornych. Gdy tylko zobacz� spiesz�cego kata, skre�l� czym pr�dzej twoje imi� z listy, a na opr�nione miejsce wpisz� moje w�asne. Ku przestrodze innym. A�eby potem nikt nie post�powa� jak ostatni z os��w i nie �mia� ci nigdy m�wi� prawdy w oczy. D�ugo �mia� si� go�� bucharski z historyjek opowiedzianych przez Saida Nazru��. Kiedy wreszcie och�on��, gor�co podzi�kowa� gospodarzowi za posi�ek kraszony anegdot� i ruszy� na podw�rze