S� one za- wsze filozoficzne i zawsze pojawia si� w nich Stw�rca przy- jmuj�cy ulubion� dla autora posta� albo posta� ulubion� dla ulubionego autora danego autora...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Zauwa�y�em, �e w ksi��kach popularnonaukowych wyst�puj� dwa rodzaje zako�cze�. Pierw- szy charakteryzuje si� pokor�. Pomniejszanie znaczenia rodzaju ludzkiego zazwyczaj zaczyna si� od przypomnienia czytelnikowi, �e ju� wielokrotnie bywali�my usuwani z centrum: nasza plane- ta nie jest �rodkiem Uk�adu S�onecznego, Uk�ad S�oneczny nie le�y w �rodku naszej Galaktyki, a nasza Galaktyka nie wyr�nia �l� niczym szczeg�lnym spo�r�d innych galaktyk. Je�li to nie wystarczy, by zniech�ci� nawet najbardziej pewnych siebie osob- nik�w, dowiadujemy si�, �e r�wnie� tworzywo, z kt�rego my sa- mi i wszystko wok� nas jest zrobione, sk�ada si� tylko z niewiel- kiej pr�bki elementarnych obiekt�w sk�adaj�cych si� na Wszech�wiat. Nast�pnie autorzy tego typu podsumowa� stwier- dzaj�, �e rodzaj ludzki. Jego osi�gni�cia l pomniki nie odgrywaj� praktycznie �adnej Istotnej roli w ewolucji kosmosu. Mistrzem takiej przepe�nionej skromno�ci� oceny jest Bertrand Russell: * Ameryka�ski wska�nik gie�dowy (przyp. red.). 554 � BOSKA CZ�STKA .Taki w zaiysie, cho� jeszcze bardziej pozbawiony celu � zna- czenia, jest �wiat, w kt�ry Nauka ka�e nam wierzy�. Po�r�d te- go �wiata, je�li w og�le gdziekolwiek, nasze idea�y musz� sobie znale�� schronienie. To, �e cz�owiek jest wytworem przypad- k�w, z kt�rymi nie wi��e si� �adna wizja ko�ca; �e jego pocho- dzenie, rozw�j, nadzieje l l�ki, jego uczucia l wierzenia s� zale- dwie wynikiem przypadkowych zderze� atom�w; �e ani ogie�, ani bohaterstwo, ani bogactwo my�li l uczu� nie zachowaj� �y- cia po �mierci; �e przeznaczeniem wysi�k�w wszystkich wie- k�w, ca�ego po�wi�cenia, wszystkich natchnie� � ol�nie� ludz- kiego geniuszu jest zag�ada wraz ze �mierci� Uk�adu S�onecznego; �e ca�a ta �wi�tynia ludzkich osi�gni�� musi nie- odwo�alnie zosta� pogrzebana pod szcz�tkami Wszech�wiata - wszystko to, je�li nawet nie jest bezdyskusyjne, jest niemal tak pewne, �e �adna filozofia, kt�ra to odrzuca, nie mo�e si� utrzy- ma�. Tylko odwo�uj�c si� do tych prawd, tylko na mocnym fundamencie rozpaczy mo�na bezpiecznie zbudowa� mieszka- nie duszy. Kr�tkie i bezsilne jest �ycie Cz�owieka, na niego i ca�� jego ras� spada powoli i w spos�b nieunikniony wyrok bezlitosny l ciemny..." Na co ja tylko odpowiadam cicho: - Ach! Co� w tym jest. Steven Weinberg wyrazi� to zwi�lej: �Im bardziej Wszech- �wiat wydaje si� zrozumia�y, tym bardziej sprawia wra�enie bezcelowego". Teraz ju� z pewno�ci� nie uwolnimy si� od uczu- cia upokorzenia. S� tak�e i tacy, kt�rzy zwracaj� si� w zupe�nie przeciwnym kierunku. To cl, dla kt�rych pr�by zrozumienia Wszech�wiata nie s� wcale do�wiadczeniem ucz�cym pokory, ale powodem do g�oszenia swej chwa�y. Ta grupa pragnie �zrozumie� umys� Boga" l m�wi, �e poznaj�c stajemy si� istotn� cz�ci� ca�ego procesu. Do gt�bi poruszeni, wracamy na nale�ne nam miejsce w centrum Wszech�wiata. Niekt�rzy filozofowie tego rodzaju posuwaj� si� nawet do stwierdzenia, �e ca�y Wszech�wiat jest wytworem ludzkiego umys�u. Inni, nieco skromniejsi, m�wi�, �e samo istnienie naszego umys�u, nawet na niesko�czenie MIKROPRZESTRZE�, MAKROPRZESTRZE�... � 555 ma�ej, nic nie znacz�cej, zwyk�ej planecie musi by� istotn� cz�ci� Wielkiego Planu. Na co ja odpowiadam, zupe�nie ci- chutko, �e mi�o jest by� potrzebnym. Wol� jednak mieszanin� tych dw�ch uj�� i je�li mamy tu gdzie� znale�� miejsce dla Bogini, skorzystajmy z pomocy lu- dzi, kt�rzy podarowali nam tak wiele niezapomnianych Jej ob- raz�w. Oto szkic ko�cowej sceny b�yskotliwej hollywoodzkiej transmutacji tej ksi��ki. �^ Bohater jest prezesem Towarzystwa Astrofizycznego, trzy- krotnym laureatem Nagrody Nobla. Stoi w nocy na pla�y, sze- roko rozstawione nogi mocno wbi� w piasek. Potrz�sa pi�ci� w kierunku wygwie�d�onej czerni nieba. Namaszczony swym cz�owiecze�stwem, �wiadom najpot�niejszych osi�gni�� ludz- ko�ci wo�a do Wszech�wiata, przekrzykuj�c �oskot rozbijaj�- cych si� fal: �Stworzy�em ci�. Jeste� wytworem mojego umys�u - moj� wizj� i moim wynalazkiem. To ja daj� ci przyczyn�, cel i pi�kno. Po c� innego by� mia� istnie�, je�li nie dla mojej �wiadomo�ci i mego rozumowania, w kt�rym si� ujawniasz?" Na niebie pojawia si� niewyra�na wiruj�ca jasno�� i �wietli- sty promie� o�wietla naszego cz�owieka-na-pla�y. Przy akom- paniamencie wznios�ych akord�w Mszy h-moU Bacha albo par- tii solowej na piccolo ze �wi�ta wiosny Strawmsklego �wiat�o na niebie z wolna uk�ada si� w obraz Jej twarzy - u�miechni�- tej, lecz z wyrazem niesko�czonego, pe�nego s�odyczy smutku. Obraz znika. Ciemno��. Lista p�ac. PODZI�KOWANIA To chyba Anthony Burgess (a mo�e Burgess Meredlth?) proponowa� wprowadzenie do konstytucji poprawki za- braniaj�cej autorom zamieszczania w swych ksi��kach podzi�- kowa� dla �on za przepisywanie r�kopisu