Je�li wi�c uznamy s�uszno�� tych dw�ch rozr�nie�, to czy muzyka jest zachowaniem symbolicznym? Susanne Langer utrzymuje, �e muzyka i jest, i nie jest symboliczna, jednak�e...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Z jednej strony dowodzi, �e funkcj� muzyki nie jest "pobudzenie uczucia, lecz wyra�anie go; co wi�cej, nie jest ni� nawet ujawnianie wzrusze�, kt�rym ulega kompozytor, lecz symboliczne wyra�anie form odczu� zmys�owych tak, jak on je rozumie". Jednak z drugiej strony stwierdza, �e muzyka nie mo�e by� prawdziwie i ca�kowicie symboliczna, gdy� nie posiada tego, co nazywa "ustalon� konotacj�". Tak wi�c znaczenie w muzyce nie jest ustalone wsp�lnym przyzwoleniem tych, kt�rzy j� 226 Alan P. Merriam, MUZYKA JAKO ZACHOWANIE SYMBOLICZNE tworz� lub jej s�uchaj�, lecz raczej polega na wyra�aniu uczu� i zbior�w znacze� og�lnych: "muzyka w swej najwy�szej, cho� oczywi�cie symbolicznej formie, jest nie spe�nionym symbolem. Jej �yciem jest artykulacja, nie za� wypowiadanie s�d�w; ekspresyjno��, a nie ekspresja. Zasadnicza funkcja znaczenia, kt�ra wymaga sta�ych tre�ci, nie jest spe�niona, poniewa� nigdy nie mo�na przypisa� wyra�nie tego, a nie innego mo�liwego znaczenia danej formie". W �cis�ym sensie jest to stwierdzenie prawdziwe. Przypisywanie specjalnego znaczenia poszczeg�lnym seriom brzmie� muzycznych nie jest cech� charakterystyczn� dla wi�kszo�ci system�w muzycznych, i dlatego te� nale�y si� zgodzi�, �e muzyka jest symbolem, stanowi�c jednak nie spe�nion� form� / symboliczn�. Ale nie jest to prawdziwe w odniesieniu do wszystkich system�w muzycznych na �wiecie, ani te� do ca�ej muzyki utrzymanej w danym systemie. Ponadto przypisane i przez to symboliczne znaczenie muzyki mo�e si� zmienia� i zmienia si� zw�aszcza w czasie, w obr�bie ka�dej specyficznej kultury. W podobnym duchu Charles Morris dowodzi symboliczno�ci muzyki na poziomie og�lnej kategoryzacji. Pisze on: "Pyta�em wiele os�b, jakiego rodzaju sytuacj� mog�oby obrazowa� �wi�to wiosny Strawi�skiego (tzn. co jest jego znaczeniem). Odpowiedzi by�y r�ne: stado dzikich s�oni ulegaj�cych panice, dionizyjska orgia, wy�anianie si� g�r w wyniku proces�w geologicznych, walka dinozaur�w. Jednak�e nikt nie zasugerowa�, �e utw�r m�g�by przedstawia� cichy strumyk, zakochanych w blasku ksi�yca lub wewn�trzny 227 Alan P. Merriam, MUZYKA JAKO ZACHOWANIE SYMBOLICZNE spok�j. ��ywio�owa walka si� pierwotnych)) - takie jest przybli�one znaczenie tej muzyki i taki konflikt jest ikonicznie przedstawiony w muzyce". Charles L. Stevenson zakwestionowa� te spostrze�enia zw�aszcza Morrisa i Langer, uwa�aj�c, �e zakres ich zastosowania i u�yteczno�ci jest ograniczony. Jego zdaniem Morris zaproponowa� system my�lenia tak og�lny, �e w�a�ciwie wszystko staje si� znakiem czego� i nawet mo�e zosta� znakiem samego siebie, natomiast Langer stosuje poj�cie oznaczania w taki spos�b, �e muzyka staje si� znakiem wzrusze�: "muzyka zupe�nie dos�ownie oznacza [...], zast�puje lub reprezentuje uczucie". Stevenson komunikuje: "w rzeczywisto�ci d�wi�kom muzycznym towarzyszy (a nie jest po prostu przez nie oznaczane) jakie� uczucie lub nastr�j, kt�re jest czym� podobnym do codziennego wzruszenia, lecz nie jest z nim identyczne. Np. uczucie lub nastr�j towarzysz�ce smutnej muzyce oraz �a�obie mog� wykazywa� og�lne podobie�stwo, lecz muzyka nie musi wywo�ywa� �ez, przyprawia� o utrat� samokontroli itp. Zatem stosowanie terminu �smutna� do muzyki t�umaczy si� [...] nasz� tendencj� do rozci�gania znaczenia tego okre�lenia na uczucie lub nastr�j, kt�rego inaczej nie potrafiliby�my nazwa�". Zajmuj�c takie stanowisko Stevenson przekonywaj�co dowodzi, �e trudno�ci z og�lnym zastosowaniem teorii znak�V do sztuki wzrastaj� w miar� zwi�kszania si� stopnia jej abstrakcji. Tak wi�c "dziedziny sztuki takie, jak muzyka absolutna i malarstwo nieprzedstawiaj�ce wydaj� si� w og�le nie posiada� jakiejkolwiek estetycznie istotnej funkcji symbolicznej", a muzyka jako taka, mog�c nawet wywo�ywa� wzruszenia, niekoniecznie musi je oznacza�. 228 o K "'V."-V,.....' J � } / Alan P. Merriam, MUZYKA JAKO ZACHOWANIE SYMBOLICZNE Problem, czy rzeczywi�cie mo�na zastosowa� teori� znak�w i symboli do muzyki, jest powa�ny, a jego znaczenie staje si� jeszcze wyra�niejsze, gdy rozwa�amy interkulturowe zastosowanie tej teorii. W tych warunkach problematyczne staje si� �cis�e rozgraniczenie pomi�dzy znakiem a symbolem i wydaje si� bardziej prawdopodobne, �e mamy tu do czynienia z continuum, w kt�rym znak przechodzi nieppstrze�enie w symbol o coraz wy�szym poziomie abstrakcji. W ka�dym jednak przypadku, czy traktujemy znaki i symbole jako pozwalaj�ce si� wyra�nie oddzieli�, czy te� jako continuum, muzyka wydaje si� funkcjonowa� jako "symboliczna" cz�� ycia przynajmniej w tym sensie, �e przedstawia inne rzeczy. Stosunek ten manifestuje si� w ludzkim do�wiadczeniu na cztery sposoby, z kt�rych ka�dy mo�e by� powi�zany z ide� znak�w i symboli o wzrastaj�cym stopniu abstrakcji. Pierwszy z nich jest prawdopodobnie najbli�szy "poziomowi oznaczania"; w j tym przypadku sztuka jest symboliczna dzi�ki temu, �e bezpo�rednio przekazuje znaczenia. Naj�atwiej wyra�aj� ten poziom sztuki pozamuzyczne - niekt�re ta�ce mimetyczne i cz�� przedstawiaj�cych sztuk plastycznych. W tym znaczeniu zachowanie takie jest prawdopodobnie bardziej oznaczaj�ce ni� symbolizuj�ce, gdy� natura wytworu przedstawia bezpo�rednio ludzkie dzia�anie. Erotyczne gesty w ta�cu s� takie same, lub prawie takie same jak te, kt�re stosuje si� w zachowaniu rzeczywistym, a wyrze�bione popiersie jest bezpo�rednim, chocia� w �adnym wypadku nie identycznym przedstawieniem danej osoby. Sprawa komplikuje si� w momencie, gdy zaczynamy zajmowa� si� muzyk�, poniewa� trudno poj��, jak d�wi�k muzyczny mo�e cokolwiek przedstawia� wprost