721 - 724; 20 VIII, ibidem, s...

735 - 736. 21 Hoover do delegacji amerykañskiej, 18 VIII, ibidem, s. 710. 159 powierzenie mu ponadto funkcji prezesa Komisji Plebiscytowej. Zamys³y jednak by³y tak wyraziste, ¿e Hoover pozosta³ jedynym zwolennikiem swego planu22. Pomimo tych aktywnych zabiegów wysi³ki Hoovera nie mia³y realnego wp³ywu na rozwój wydarzeñ na Górnym ¦l±sku. Zgodnie z planami Hoovera, d±¿enia p³k. Goodyeara, by doprowadziæ do pacyfikacji stosunków oraz powrotu do pracy na Górnym ¦l±sku, nie zawa¿y³y na przebiegu dzia³añ militarnych w trakcie I powstania ¶l±skiego. Wysi³ki te pozosta³y jedynie ¶wiadectwem konsekwentnego przeciwstawiania siê Hoovera i jego wspó³pracowników walce ludu górno¶l±skiego o zrealizowanie jego uzasadnionych aspiracji narodowych. Mo¿emy wiec stwierdziæ, ¿e wys³annicy ARA mieli od momentu rozpoczêcia swej dzia³alno¶ci na obszarze wschodniej Europy ¦rodkowej nie³atwe zadanie w realizowaniu „liberalnego gospodarczego ³adu" kre¶lonego w wyst±pieniach H. Hoovera23. Program Hoovera ods³oni³ swój rzeczywisty charakter i swoje perspektywiczne wizje odno¶nie do Europy ¶rodkowowschodniej w szczytowym momencie rewolucji na Wêgrzech wiosn± i latem 1919 roku. Uznaj±c bieg wydarzeñ na Wêgrzech za wysoce niebezpieczny dla rozwiniêcia dzia³alno¶ci i projektów ARA Hoover stwierdzi³, ¿e „militarnie i ideologicznie w³adza wêgierskiego bolszewizmu zagra¿a ekonomicznej rehabilitacji Europy ¶rodkowowschodniej" 24. By³o spraw± oczywist±, ¿e w przypadku zwyciêstwa rewolucji na obszarach Europy ¶rodkowowschodniej koncepcje Hoovera skoñczy³yby siê fiaskiem. W przypadku Polski zagro¿eniem by³ natomiast, zdaniem ekspertów amerykañskich „nacjonalizm Polaków"25. Sta³ on, ich zdaniem, w sprzeczno¶ci z wizj± zintegrowanej, pozbawionej barier handlowych, szybko odbudowuj±cej swoje zniszczone narodowe gospodarki Europy ¶rodkowowschodniej. Wielokrotne by³y naciski Hoovera w stosunku do rz±du polskiego o „zorganizowanie jak najlepszej wspó³pracy ze 22 Ibidem, s. 770 - 774. 23 Zob. FR, PPC 1919, t. X, s. 462 - 468. 24 Por. P. M. Sweezy, The Present as a History, New York 1953: Czê¶æ pt. The Marshall Plan and the crisis of Europê, s. 68; H. Hoover, American Epic, t. III, New York 1955, s. 120 - 121. 25 Zob. fragment z przemówienia Hoovera na spotkaniu Szefów Delegacji Mocarstw w dniu 5 lipca 1919 r., FR, PPC 1919, t. VII, s. 20 - 21; FR, PPC, t. XI, s. 259 - 260. Podobny pogl±d wyra¿a³ Hoover tu¿ na pocz±tku czerwca. 160 swoimi s±siadami i krajami po³o¿onymi nieopodal"26. By³y to, zdaniem Hoovera i jego wspó³pracowników, warunki konieczne dla stworzenia zintegrowanej ca³o¶ci gospodarczej, w której najwa¿niejsze dziedziny gospodarki sterowane by³yby drog± posuniêæ etatystycznych przy znacznym, je¿eli nie decyduj±cym wp³ywie Aliantów a zw³aszcza Stanów Zjednoczonych. W Polsce amerykañscy szermierze tych koncepcji niemal na ka¿dym kroku (z wyj±tkiem akcji o charakterze dora¼nym, jak walka z g³odem, tyfusem itp.) napotykali odmienne stanowisko b±d¼ natrafiali na niezrozumienie27. Sytuacja polityczna w Polsce, tradycjonalizm, wci±¿ ¶wie¿y powiew wolno¶ci, nie stwarza³y sytuacji dogodnej dla rozwiniêcia efektywnej dzia³alno¶ci ARA na jak± by³a ona pocz±tkowo obliczona. Wspominali¶my ju¿ wcze¶niej o programie reorganizacji dzia³alno¶ci rz±du polskiego w dziedzinie polityki gospodarczej. Szef paryskiego biura ARA, N. Taylor, napisa³ 8 lipca 1919 r. do Paderew-skiego: „wydaje siê nam, i¿ najlepiej interesy Polski, dotycz±ce jej handlowych stosunków ze Stanami Zjednoczonymi bêd± zaspokojone, je¶li Pañski rz±d zaanga¿uje na okres roku fachowego doradcê ekonomicznego". Proponowanym kandydatem by³ prof. E. D. Du-rand 28 dyrektor i koordynator ze strony rz±du federalnego ostatniego spisu ludno¶ci w Stanach Zjednoczonych. W tym przypadku sytuacja by³a szczególnie dogodna dla realizacji planów Hoovera. Paderewski poczu³ siê zaniepokojony faktem wycofania misji ARA do tego stopnia, ¿e Hoover zmuszony by³ go uspokajaæ, t³umacz±c miêdzy innymi, jak niepo¿±danym zjawiskiem jest „du¿a liczba obcokrajowców kr±¿±cych po ca³ym kraju, uzurpuj±cych sobie w³adzê rz±du". Wkrótce Hoover wyrazi³ przekonanie, i¿ nadszed³ ju¿ czas, kiedy „rz±d polski móg³by ca³kiem rozs±dnie zaanga¿owaæ kilku z jego wspó³pracowników jako fachowych doradców"29. Nastêpnego dnia porozumienie miêdzy Paderewskirn a Hooverem zosta³o zawarte. 26 Nacjonalizm Polaków, FR, PPC 1919, t. III s. 471, 475 - 479: A. D. Low, Soviet-Hungarian Republic, at the Paris Peace Conference, Philadelphia 1963, s. 46; C. A. Macartney, A. W. Palmer, Independent Eastem Europê. A history, London 1962, s. 100 - 107. :1 Hoover w li¶cie do Paderewskiego, Archiwum Polityczne, list z 17 VIII, AP, s. 987; por. FR, PPC 1919 t. X, s. 462 - 468. 28 H. Hoover, The Ordeal ..., s. 58, 263. 29 N. E. Taylor do Paderewskiego 8 lipca: AP 987