3 Dusza wojownika, uko�czona w marcu 1916 i og�oszona w �Land and Water�, 9 Ul 1917 (p�niej w tomie Opowie�ci zas�yszane, 1925) i Opowie��, og�oszona w �Strand Magazine�,...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

1 Mowa o brulionie wst�pu do ksi��eczki Garnetta o Turgieniewie. 2 Mona Limerick, aktorka; Garnett wyja�nia, �e proponowa� j� do roli Winnie Verloc w przer�bce dramatycznej Tajnego agenta. Poniewa� jednak przer�bka ta powsta�a dopiero trzy lata p�niej, idzie z pewno�ci� o jak�� rol� � zapewne Leny � w Zwyci�stwie. 3 Walter de la Mare (1873�1956), poeta angielski. 1 Herbert Albert Laurens Fisher (1865�1940), wybitny historyk angielski, w latach 1916�1922 przewodnicz�cy Board of Education. 2 Mowa o artykule, kt�ry ukaza� si� w londy�skim tygodniku �Truth� z 27 III 1918, pt. The Battle in France. Dotyczy� m. in. trudnego pocz�tkowo po�o�enia 5 armii brytyjskiej (dowodzonej przez gen. Goucha); cofa�a si� ona pod naporem ofensywy niemieckiej, rozpocz�tej 21 III. 3 Ferdinanda Focha, mianowanego naczelnym dow�dc� wojsk alianckich we Francji 14 IV. 4 Aluzja do zdania w rozkazie dziennym g��wnodowodz�cego angielskiego we Francji gen. Douglasa Haiga 2 dnia 11 IV: �Przyparci plecami do muru, wierz�c w s�uszno�� naszej sprawy, musimy wszyscy walczy� do ostatka.� 1 Londy�skie wydawnictwo bibliofilskie. 2 Projekt nie zosta� zrealizowany. 3 T. Fisher Unwin 1 Hugh Walpole, Joseph Conrad, London 1916. 2 Knight Commander of the Order of St. Michael and St. George � wysokie odznaczenie brytyjskie. 3 Por. list do Poradowskiej z 6 IV 1892 (35) i inne wcze�niejsze wypowiedzi na temat Flauberta. 4 Z�ota strza�a zosta�a ostatecznie uko�czona 9 X 1918 r. 5 Borysem 1 Dr Mackintosh, lekarz rodziny Conrad�w. 2 Borys zwolniony by� z frontu na dwutygodniowy urlop, aby m�g� by� obecny przy operacji kolana Jessie (Conrad do Colvina, 27 VI 1918). Rozchorowa� si� najwidoczniej ju� w drodze powrotnej, odwo�ony przez ojca i brata do Londynu. 3 War Office � Ministerstwo Wojny. 1 Komitet Narodowy utworzy� si� w Galicji dopiero 16 VIII 1914 r., a wi�c misja Retingera w r. 1912 musia�a mie� bardziej prywatny charakter. 2 Arthur James Balfour (1848�1930) � polityk angielski, w latach 1916�1919 minister spraw zagranicznych. 3 Philip Joseph Louis Berthelot (1866�1934) � dyplomata francuski, zajmuj�cy si� w�wczas utrzymywaniem ��czno�ci mi�dzy sztabami pa�stw alianckich. 4 Conrad ma z pewno�ci� na my�li Maurycego Klemensa Zamoyskiego. (1871�1937), cz�onka Polskiego Komitetu Narodowego w Pary�u. 1 �ona liberalnego (p�niej labourzystowskiego) polityka Josiaha Wedgwooda. 2 Armia brytyjska, dowodzona przez gen. Bynga, zosta�a w czerwcu 1918 zmuszona przez ofensyw� niemieck� do odwrotu. 3 Ocalenie zosta�o uko�czone 25 V 1919. 4 Henry Richard Vassal Fox, lord Holland (1773�1840), wybitny polityk liberalny, w ci�gu ostatnich lat �ycia cierpia� dotkliwie na go�ciec. (Histori� jego �ostatnich dni� musia� Conrad jednak znale�� gdzie indziej ni� u Macaulaya, kt�ry o tym nie wspomina.) Lady Holland by�a, jako Elizabeth Webster, bohaterk� s�ynnego skandalu. W r. 1797 m�� oskar�y� j� o cudzo��stwo z Hollandem i uzyska�a rozw�d; wkr�tce potem zosta�a �on� Hollanda. 5 Wanderings, London 1920. Ksi��k� t� dedykowa� Curle Conradowi. 1 Dat� ustala wzmianka o urodzinach Borysa. 1 Ocalenie, rozpocz�te w kwietniu 1896 i porzucone w grudniu 1898. Pisanie powie�ci przerywa� Conrad wielokrotnie; zachowany pierwotny r�kopis r�ni si� znacznie od ko�cowego tekstu. 2 Ocalenie ukazywa�o si� w tygodniku �Land and Water�, 30 I � 31 VII 1919. 3 �wi�t� prawd� 1 Data wg noty adresata na rpsie listu. 2 G. Jean�Aubry informuje w przypisie (Lettres francaises, s. 144), �e s�owa te s� aluzj� do tre�ci jego listu do Conrada; w istocie bowiem Conrad, kt�ry nie cierpia� Rousseau i wywodz�cej si� od niego tradycji intelektualnej, by� wielkim mi�o�nikiem Voltaire�a. 1 Por. list do E. Garnetta z 12 III 1919. 1 Dat� sugeruje ukazanie si� Z�otej strza�y i inne listy do Colwina z tego� okresu. 2 Bogaty malarz, opiekun Dony Rity, jedna z postaci Z�ote) strza�y. 3 Rita pojawia si� ju�, o wiele raniej romantycznie przedstawiona, w szkicu Tremolino w Zwierciad�e morza (1906). 1 �Nouvelle Revue Francaise�, pismo literackie, z kt�rym A. Gide by� blisko zwi�zany, wznowi�o � po przerwie wojennej � dzia�alno�� w czerwcu 1919, pod redakcj� Jacques Riviere�a. 2 Journal sans dates A. Gide�a og�oszony by� w numerach lipcowym i sierpniowym �Nouvelle Revue Francaise�. 3 Istotnie Oczekiwanie pozosta�o powie�ci� nie doko�czon�. 1 Squire zak�ada� nowe pismo literackie, �The London Mercury�, kt�re zacz�o si� ukazywa� w listopadzie tego� roku. 2 Recenzja Z�otej strza�y (wedle �wczesnych zwyczaj�w nie podpisana) ukaza�a si� w londy�skim �New Statcsman� z dnia 16 sierpnia. Utrzymana by�a w tonie raczej wstrzemi�liwym, je�li idzie o sam� Z�ot� strza��; w pocz�tkowym ust�pie recenzent stwierdza� jednak, �e od czasu zamilkni�cia Hardy�ego Conrad zajmuje czo�owe stanowisko w literaturze angielskiej. Dalsze uwagi listu na temat �rozczarowania�, �przemytu broni� i �intryg� s� odpowiedzi� na wysuni�te w recenzji zarzuty. 3 Mowa o usi�owaniach Don Carlosa VII de Bourbon, ksi�cia Madrytu, aby zdoby� tron hiszpa�ski; tworz� one t�o Z�otej strza�y. 1 Na t� dat� wskazuje tre�� listu, odnosz�cego si� do Z�otej strza�y. 2 W oryginale: �whom� zamiast �who�. 1 Jak wynika z dalszych list�w, Conrad za�atwi� jednak powierzenie przek�adu Jean�Aubry�emu. 2 W Liverpoolu pracowa� chirurg Sir Robert Jones (1858�1933), kt�ry w pierwszych dniach grudnia operowa� kolano Jessie Conrad