Zarazem, o ile opis jest nie s�uszny, istnieje wi�ksza mo�liwo�� przeciwdzia�ania mu (sprostowanie) ni� wtedy gdy s� sugerowane b�d� podane oceny...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Zreszt� odbiorca poznaj�c tylko opis fakt�w przy braku oceny, przyjmuje wypowied� znacznie ostro�niej i jest pow�ci�gliwszy w s�dach. Przy opisach oceniaj�cych wy�ania si� problem budowania oceny na wypowiedzi b�d�cej kontratypem. Mo�li- 4 Zaznaczam, i� definicja ta znacznie zw�a zakres publicystyki w stosunku do okre�lenia M. Szulczewskiego, Publicystyka, op. cit. 99 wy jest tu szereg rozwi�za�. O�wiadczenia sk�adane w wykonywaniu prawnego obowi�zku przez urz�dnik�w, protok�y, opinie itp. s� kontratypem 5. Opublikowanie ich mo�e nie spe�nia� jednak warunk�w kontratypu nawet w wypadku prawdziwo�ci zarzutu - brak b�dzie bowiem uprawnienia dziennikarza do podniesienia zarzutu 6. W takim wypadku s�d, mimo i� opublikowano wypowied� o charakterze kontratypu, mo�e nie dopu�ci� nawet do przeprowadzenia dowodu prawdy wobec oczywistegoi braku uprawnienia do podniesienia zarzutu przez autora - oczywi�cie po uprzednim zbadaniu ca�okszta�tu sprawy. Kontratypem s� orzeczenia s�d�w b�d� komisji dyscyplinarnych poszczeg�lnych grup zawodowych. W pewnych wypadkach zastrze�ona jest tajno�� post�powania lub uzale�nienie opublikowania od zgody w�adz prze�o�onych. W takim wypadku opublikowanie fakt�w b�dzie karalne mimo' ich kon-tratypowo�ci, gdy� s�d nie b�dzie m�g� dopu�ci� dowodu prawdy wobec dzia�ania autora, nie w obronie, lecz przeciw interesowi publicznemu. Na przyk�ad podanie do wiadomo�ci szczeg��w orzeczenia dyscyplinarnego' Komisji Dyscyplinarnej dla Prokurator�w. Podobnie opublikowanie wypowiedzi kontratypu, jakim jest ostra krytyka ojca w stosunku do post�powania c�rki w sferze prawnie chronionego �ycia prywatnego, w wypadku sprawy s�dowej nie uchroni dziennikarza od odpowiedzialno�ci, bowiem dow�d prawdy co do okoliczno�ci �ycia prywatnego jest prawnie wykluczony (art. 255 � 2). Omawiam powy�sz� problematyk� przyk�adowo, aby wykaza�, �e sam fakt, i� wypowied� jest kontratypem, nie przes�dza automatycznie o zachowaniu tego charakteru po publikacji. Wymaga to du�ej rozwagi ze strony pisz�cych, ale nie oznacza wcale os�abienia krytyki spo�ecznej. Rozwini�ciem artyku�u----Oceniaj�cego. jest .reporta�. Forma ta rozwin�a si� w XIX w. z reporta�u opisowego, staj�c si� wypowiedzi� syntetyzuj�c� i oceniaj�c�. Reporta� jest form� wypowiedzi dziennikarskiej dotycz�cej fakt�w b�d� stan�w rzeczy, zawieraj�c� w sobie elementy literackie, gdzie opis jest podporz�dkowany zsubiektywizowanej ocenie, za� podstawowym materia�em sa_".s.ubiektywne obserwacje autora (w przeciwie�stwie do artyku�u oceniaj�cego, gdzie przewa�aj� materia�y o charakterze obiektywnym). Przy reporta�u dochodz� jiowe_foj_-my zagro�enja_czci. Przes�dzaj� o nich literackie elementy reporta�u, maj�ce wp�yw zar�wno1 na metod� zebrania i selekcji materia��w, jak 5 Por. OSN ZO 185/1934 i 80/1947 oraz M. Siewierski, Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 1959, s. 368-369. '' Np. Opinia pedagogiczna o m�odym nauczycielu zawieraj�ca uwagi odno�nie do jego brak�w zawodowych. Opinia sama w sobie jest kontratypem, spe�niaj�c zarazem rol� niezb�dnej spo�ecznej krytyki, za� obrona interesu publicznego przejawia si� w jej niepublikowaniu. Nauczyciel swe braki mo�e usun��, za� og�oszenie owych fachowych uwag publicznie mo�e oznacza� nieuzasadnion� utrat� zaufania spo�ecznego do pe�nienia zawodu. 100 ' na ich ostateczn� form�. Selekcja materia��w jest zsubiektywizowana, co powoduje niew�tpliw� fragmentaryczno�� zebrania fakt�w, nierzadko z przewag� niepewnych nawet, ale za to> ciekawych i "barwnych". Taka selekcja materia��w mo�e powodowa� odpowiedzialno�� za znies�awienie na zasadach poprzednio omawianych. Literacko�� formy przes�dza o pewnym udziwnieniu oraz ubarwieniu zbyt suchej rzeczywisto�ci, co stwarza jeszcze dodatkowe niebezpiecze�stwa. Udziwnianie zachowania bohater�w mo�e by� zarzutem konfliktu z przeci�tnym zachowaniem. R�wnocze�nie pewne spekulacje psychologiczne mog� przedstawia� bohatera np. jako cz�owieka o dziwnej psychice czy wr�cz maniaka. Forma cz�sto przes�dza o por�wnaniach, kt�re maj� nieraz dz�ki swej "obrazowo�ci" charakter wr�cz obra�liwy. Eliminuj� tu oczywist� obraz�, jak "�ajdak", "zbir", "opryszek" itp., tak�e cho� rzadko pojawiaj�ce si� w reporta�ach. Felieton jest dalszym rozwini�ciem reporta�u w kierunku subiekty-wlza�jl wypowiedzi. O ile w reporta�u subiektywnie wyselekcjonowane fakty s� podporz�dkowane ocenie, ale w jaki� spos�b j� uwarunkowuj� i daj� pewne uzasadnienie, o tyle w felietonie Jakt jest jedynie pretekstem do wyg�oszenia subiektywnej, impresyjnej niekiedy oceny autora. Z punktu widzenia ochrony czci ludzkiej oznacza to wzgl�dne zwi�kszenie jej zagr�e�iaTc) ile felietony nie s� pisane (zjawisko cz�ste) w for-mie alegorycznej b�d� zaszyfrowan�j.. R�wnocze�nie "felieton" nale�e� moze do innych" grup rodzajowych, np. satyry, jednak moim zdaniem b�dzie to wtedy satyra w formie felietonowej, nie za� w�a�ciwy felieton. Impresyjno�� felietonu, przechodzenie z tematu na temat, mo�e sta� si� przyczyn� znies�awie�, zw�aszcza przy ma�ym do�wiadczeniu pisz�cego. Mog� wyst�pi� ekscesy krytyki. W naszych warunkach mo�liwo�ci te s� stosunkowo niewielkie wobec starannego zaszyfrowywania nazwisk i stan�w faktycznych tam opisanych. G��wne niebezpiecze�stwo le�y w przejaskrawieniach powoduj�cych ekscesy krytyki lub satyry, je�eli odszyfrowanie osoby opisywanej jest stosunkowo �atwe"(bez;sporne, gdy wymienia si� nazwisko). Du�e zaszyfrowanie i impresyjno�� przes�dza nieraz o zbyt du�ej swobodzie autora, co daje ostro�� sformu�owa� wi�ksz� ni� w innych rodzajach i w znacznie mniejszym stopniu opart� na faktach. �atwe "rozszyfrowanie" osoby stawia dziennikarza w procesowe trudnej sytuacji