W przeciwie�stwie do os�b mieszkaj�cych we w�asnych domach, osoby starsze przebywaj�ce w domach starc�w lepiej pami�taj� wydarzenia z przesz�o�ci ni� fakty bardzo...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Zale�no�� od instytucji sk�ania je by� mo�e do wspominania "dawnych dobrych czas�w". Chyba �e umieszczone s� w tych domach ze wzgl�du na ich bardzo ju� posuni�ty stan senilny. Prawdopodobnie oba powody s� prawdziwe, jednak�e nale�a�oby zapyta�, kt�ry kontekst jest lepszy: rodzinny czy instytucjonalny? Znam osoby starsze ogromnie samotne w �rodowisku rodzinnym, kt�re zatrzymywane s� w domach tylko dlatego, aby nie dopu�ci� do powstania poczucia winy. Siedemdziesi�ciodwuletnia pani B. nie zdawa�a sobie sprawy, �e jej dzieci �yj� z zasi�ku dla bezrobotnych oraz �e zi�� jest chory. My�la�a wy��cznie o tym, �eby znale�� si� w domu starc�w, gdzie ju� przebywa�a jej dziewi��dziesi�ciosze�cioletnia matka. Nie wiedzia�a, �e jej wnuki zdaj� matur�, pami�ta�a jednak, �e matka na ni� czeka. W charakterze psychoterapii dla os�b starszych proponuje si� "ponowne zbadanie �ycia". Chodzi o proces umys�owy, kt�ry - niezale�nie od kultury - przejawia si� w spos�b naturalny stopniowym powrotem do �wiadomo�ci do�wiadcze� z przesz�o�ci, szczeg�lnie wydobyciem na powierzchni� nie rozwi�zanych konflikt�w37. Wiek 35 D. A. Kalunian i in., Yiolence by Geriatrie Patients who Needs Psychiatrie Hospitali-zation, Journal ofCIinical Psychiatry", U, nr 8 (1990), s. 340-348. 36 C. Holland, P. Rabbit, Lesgens &g6s vivent-ils r�llement dans lepassff, "Alzheimer actualit�s", nr 53 (1991). 37 R. N. Butler, The Life Reuiew: an Interpretation ofReminiscence in the Aged, "Psychiatry", XXVI (1963), s. 65-76. nie jest przeszkod� dla psychoterapii, poniewa� opowiadania o�ywiaj� to, co zosta�o g��boko ukryte. U os�b starszych zawsze mamy do czynienia z dniem dzisiejszym. Dyktatura normalnego cz�owieka doros�ego, kt�ry uwa�a, �e powinien stanowi� dla innych punkt odniesienia, jest przyczyn� wielu ludzkich dramat�w. Nasza kultura ka�e milcze� zar�wno o-sobom starszym, jak i dzieciom, kobietom i cudzoziemcom oraz tym wszystkim, kt�rzy nie przystaj� do "normalnej" interpretacji. "Normalny" nie oznacza koniecznie "zdrowy". Normajest definicj� statystyczn�, co oznacza, �e mo�na by� nienormalnym i zdrowym. Kiedy jednak zmusza si� do milczenia kogo�, kto odbiega od normy, stwarza to problemy w stosunkach mi�dzy lud�mi. Fenomen palimpsestu najmniej dotyka te osoby starsze, kt�re maj� bogate �ycie intelektualne. Organizowanie dla nich stosownych warunk�w �ycia polega na pobudzaniu do pracy ich m�zgu, a tak�e �ycia psychicznego i uczuciowego. W odpowiednich warunkach do ich �wiata umys�owego powracaj� liczne wiadomo�ci, o kt�re si� otarli w czasie d�ugich lat edukacji. Dlatego mali geniusze staj� si� cz�sto wspania�ymi starcami, pod warunkiem, �e przez cale �ycie podtrzymywali zdolno�ci intelektualne z wieku dzieci�cego. Im bardziej cz�owiek by� stymulowany w dzieci�stwie, tym lepiej si� starzeje... tak d�ugo, dop�ki otoczenie dostarcza mu bod�c�w. Je�eli por�wnuje si� osoby w tym samym wieku, to ci, kt�rych cechuje �ywy intelekt, b�d� �yli lepiej i d�u�ej ni� osoby starsze pozwalaj�ce sobie na lenistwo umys�owe. Z jednym wszak�e zastrze�eniem: w dobrym zdrowiu utrzymuje bodziec, a nie wyniki intelektualne. Co oznacza, �e idiota, kt�rego wszystko ciekawi, zestarzeje si� lepiej ni� zgorzknia�y inteligent. Podobnie jak dzieci, kt�re �atwiej si� ucz� m�wi� i czyta� w spokojnej atmosferze, zdolno�ci intelektualne najlepiej zachowuj� osoby starsze, kt�rych �ycie uczuciowe by�o pozbawione stresu. Stres mo�e wywo�a� reakcje m�zgowe. Trudna do wyciszenia emocja, nawet w�wczas, gdy jest spowodowana przez co� w rodzaju idee fixe, wyduman� zniewag� lub wydarzenie symboliczne (na 16 Anatomia uczui 241 nich stosowana przemoc wewn�trzrodzinna o�ywia konflikt, kt�ry - wydawa�oby si� - dawnoju�jest pogrzebany, ajednak wyp�ywa na powierzchni� przy okazji jakich� drobnych codziennych k�opot�w. Przemoc ta, kt�ra wyst�puje w�r�d prawie 40 procent rodzin35, prawie zawsze jest przejawem fenomenu palimpsestu: Widuj� moj� matk� raz. w miesi�cu; za ka�dym razem wypomina mi moje ma��e�stwo, kt�re zawar�am czterdzie�ci la� temu, opowiada sze��dziesi�cioletnia kobieta, kt�ra mimo i� jest nauczycielk� francuskiego, nie zdawa�a sobie sprawy z istnienia opisanego przez Baudelaire'a zjawiska. W przeciwie�stwie do os�b mieszkaj�cych we w�asnych domach, osoby starsze przebywaj�ce w domach starc�w lepiej pami�taj� wydarzenia z przesz�o�ci ni� fakty bardzo niedawne36. Zale�no�� od instytucji sk�ania je by� mo�e do wspominania "dawnych dobrych czas�w". Chyba �e umieszczone s� w tych domach ze wzgl�du na ich bardzo ju� posuni�ty stan senilny. Prawdopodobnie oba powody s� prawdziwe, jednak�e nale�a�oby zapyta�, kt�ry kontekst jest lepszy: rodzinny czy instytucjonalny? Znam osoby starsze ogromnie samotne w �rodowisku rodzinnym, kt�re zatrzymywane s� w domach tylko dlatego, aby nie dopu�ci� do powstania poczucia winy. Siedemdziesi�ciodwuletnia pani B. nie zdawa�a sobie sprawy, �e jej dzieci �yj� z zasi�ku dla bezrobotnych oraz �e zi�� jest chory. My�la�a wy��cznie o tym, �eby znale�� si� w domu starc�w, gdzie ju� przebywa�a jej dziewi��dziesi�ciosze�cioletnia matka. Nie wiedzia�a, �e jej wnuki zdaj� matur�, pami�ta�a jednak, �e matka na ni� czeka. W charakterze psychoterapii dla os�b starszych proponuje si� "ponowne zbadanie �ycia". Chodzi o proces umys�owy, kt�ry - niezale�nie od kultury - przejawia si� w spos�b naturalny stopniowym powrotem do �wiadomo�ci do�wiadcze� z przesz�o�ci, szczeg�lnie wydobyciem na powierzchni� nie rozwi�zanych konflikt�w37. Wiek 35 D. A. Kalunian i in., Yiolence by Geriatrie Patients who Needs Psychiatrie Hospitali-tation, Journal ofCIinical Psychiatry", LI, nr 8 (1990), s. 340-348. 36 C. Holland, P. Rabbit, Les gens Sges vivent-ils r�llement dam lepassff, "Alzheimer actualit�s",nr53(1991). 37 R. N