Wysokie, wielopi�trowe, nowoczesne kamienice s�siadowa�y z ma�ymi parterowymi domkami...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Wyst�powanie obok siebie przejaw�w bogactwa i skrajnej n�dzy by�o jedn� z charakterystycznych cech tego miasta. Trudno by�oby dzi� dociec, w jakim stopniu bieda wyp�ywa�a z istotnych trudno�ci, a w jakim z lenistwa, abnegacji, braku inicjatywy i niedbalstwa. Faktem jest, �e niechlujstwo, n�dza i zaniedbanie ociera�y si� w Kijowie o bogactwo, przepych i rozrzutno��, o jakiej dzi� nie mamy poj�cia* (W�odzimierz Bartoszewicz: Tamten dawny Kij�w. Tekst nagrodzony I nagrod� w konkursie na opis Kijowa, bez daty, AHR-9.). A miasto by�o pi�kne. Zawdzi�cza�o sw� urod� po�o�eniu na wysokim, stromym zboczu dnieprowym, nad szeroko rozlan� rzek�. Budynki kry�y si� w g�stwie bujnej zielono�ci, znad kt�rej strzela� las bia�ych wie� i z�oconych kopu� cerkiewnych. W�r�d nich wyr�nia�y si� wysmuk�o�ci� linii Andriejewska cerkiew, dzie�o w�oskiego architekta Rastrellego i b�yszcz�ca z dala z�oceniami �awra Peczerska. Nie dor�wnywa� jej pochodz�cy z pocz�tku Xi w. Sofijski Sob�r. Z dawnej architektury po wielokrotnych obl�eniach niewiele pozosta�o. Z�ota brama, przez kt�r� wje�d�a� triumfalnie Boles�aw Chrobry, przedstawia�a smutny widok: �ci�gni�ty klamrami blok muru z czerwonej ceg�y, przykryty na zielono pomalowan� blach�. Urok miasta tkwi� w jego malowniczym usytuowaniu. "Gdy my�l� o Kijowie, pisze Helena Bohosiewicz* (Helena Bohosiewicz: Ank. Masz. 1975, AHR-8.), widz� miasto prze�wietlone s�o�cem i b��kitem - pomimo koszmarnych chwil, kt�re�my tam prze�yli". W pocz�tku Xx w. miasto zacz�o si� modernizowa�. Na ulicach szwedzka kostka zast�powa�a stopniowo dawne "kocie �by", usuni�to te� g��bokie rynsztoki i drewniane mostki, kt�re mia�y przechodniom umo�liwi� przechodzenie such� nog� przez jezdni� po ulewie. Elektryczne o�wietlenie, efektowne witryny sklep�w, nowe kamienice przypomina�y miasta zachodnioeuropejskie. Na ulicach r�norodno�� pojazd�w i typ�w ludzkich tchn�a nadal egzotyk�. Obok eleganckich karet, sprowadzanych z Warszawy lub Petersburga, spotyka�o si� doro�ki konne, ci�gnione przez wychudzone, �le utrzymane szkapy. Niekiedy jednak jezdni� mkn�� "lichacz", jednokonny pojazd, typowo rosyjski, zaprz�ony w k�usaka, or�owskiego "rysaka" p�dz�cego na z�amanie karku z szybko�ci� konia wy�cigowego. By�a to wspania�a, cho� bardzo kosztowna jazda, nie nale�a�a jednak do najlepszego tonu. Pozwalali sobie na ni� gwardyjscy oficerowie i szastaj�ca pieni�dzmi z�ota m�odzie�. Po jezdni, kt�r� bezszelestnie sun�y karety i lichacze, ci�gn�y te� rz�dy brodatych pielgrzym�w, w brunatnych siermi�gach �ci�gni�tych powrozem. W pocz�tku Xx w. �ywe jeszcze by�y �lady pierwszej plac�wki chrze�cija�skiej na tych ziemiach. Pielgrzymi zmierzali do Sofijskiego Soboru, by tam w g��bi mrocznej cerkwi, przesyconej dymem kadzide�, bi� pok�ony przed ikonami. Oficerowie gwardyjscy, id�c ulic�, zadawali szyku swymi wysokimi, lakierowanymi butami i dzwoni�c ostrogami. Lekcewa��co odsalutowywali oficerom innych formacji. Barwno�ci� stroju wyr�niali si� oficerowie czerkiescy - we w�ochatych burkach na ramionach, z p�sowymi �upanami spi�tymi pasem, przy kt�rym wisia�a srebrem zdobiona szabla. Panie ubiera�y si� w�wczas w suknie do samej ziemi i okrywa�y drogimi futrami, nosi�y te� kapelusze z szerokim rondem przyozdobione strusimi pi�rami. Obok tego eleganckiego �wiata wida� by�o przyby�ych z prowincji hreczkosiej�w o opalonych twarzach, w szamerowanych bekieszach polskiego kroju. Jak go�� z innego �wiata wygl�da� przybysz z "Przywi�la�skiego Kraju", czyli z Kr�lestwa, w czarnym p�aszczu, z aksamitnym wy�ogiem przy ko�nierzu i meloniku na g�owie. Demonstrowa� swym strojem mod� z Pary�a lub Londynu. Najwi�ksz� r�norodno�� typ�w ludzkich mo�na by�o zaobserwowa� podczas karnawa�u, w czasie odbywaj�cych si� wtedy tradycyjnie targ�w zwanych kontraktami kijowskimi. Na ten cel przeznaczono ca�� dzielnic�, tzw. Pad�, gdzie ci�gn�y si� wielkie hale i gdzie ustawiano niezliczone stragany. Kij�w w tym czasie upodabnia� si� do wielkich metropolii Wschodu, z ich rozgwarem i bogactwem. Na kontrakty �ci�gali kupcy z dalekich stron, przywo��c specjalno�ci swej ojczyzny. Tak wi�c Persowie wystawiali barwne dywany, Chi�czycy jedwabie, Turcy wschodnie bakalie, Grecy cha�w�. Nie brakowa�o naturalnie kupc�w moskiewskich w futrzanych ko�pakach na g�owie, zachwalaj�cych wielkie ryby s�odkowodne lub kawior astracha�ski, kt�ry czerpali z olbrzymich kadzi