Ukradli mi go zreszt� s�usznie, bo po pierwsze mercedes, a ulice miast rosyjskich maj� prawo zacz�� kulturalnie, europejsko wygl�da�, wi�c od czego� trzeba zacz��...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Po drugie, na wyposa�eniu mia� on chyba wszystko, co wtedy Niemiec m�g� wymy�li�. Ot, taki drobiazg na przyk�ad co to nazywa si� f�rmatic, nap�d na cztery ko�a. Ale tylko wtedy, gdy mi co� zagra�a. Po�lizg nieoczekiwany g��wnie. Wtedy ten samoch�d, zanim zd�� pomy�le�, sam sobie w��cza nap�d na przedni� o� i wyci�ga mnie dos�ownie z opresji. Boj� si�, �e jego nowy w�a�ciciel nawet nie wie, co posiada. Ale kiedy� cywilizacja musi i tam trafi�, czego przecie� im �ycz�, a z�o�y�em, cho� nie dobrowolnie, na ten cel powa�n� ofiar�. Ot� ten mercedes mia� r�wnie� radio, kt�re w trakcie przemieszczania si� na wsch�d wybiera�o sobie najlepiej s�yszalne lokalne stacje. Zawsze bardzo atrakcyjne. Jad� sobie, jad�. Z francuskiego, radio przechodzi na niemiecki. Nawet gdybym nie czyta� napis�w, wiem, gdzie jestem. Granice, jak si� cz�owiek zamy�li, mo�e przegapi�. A� tu raptem w po�owie Niemiec czysty polski j�zyk. Niczego nie dotyka�em, niczego nie przestawia�em w odbiorniku. My�l� sobie � Wolna Europa. Monachium nie tak daleko. Ws�uchuj� si� w tre��, troch� be�kotliwa. Jaka� ostro religijna, ale tak jakby z religii kto� szydzi�. W pierwszej chwili my�l� sobie �jaka� piracka, komunistyczna stacja kpi z katolicyzmu i pr�buje obrazi� moje tzw. uczucia. Ale to si� kupy nie trzyma. Poza tym, kto i w jakim celu wyk�ada takie ogromne �rodki, �eby pr�bowa� odrobin� nawet my�l�cym ludziom o�mieszy� ich religi�. Pami�tam, jak� wrzaw� podni�s� kler w zwi�zku z przedstawieniem Big Zbig, gdzie w ramach parodii r�nych festiwali piosenek, leciutko sparodiowano festiwal piosenki religijnej. Przecie� to, co s�ysz� w nieskazitelnym odbiorze przez kilkaset kilometr�w w sensie parodii jest tak� siekier�, �e a� si� rumieni�. Oczywi�cie znam ju� nadawc�. Co jaki� czas przes�odzony do wyrzygania g�os przedstawia si�: �Radio Maryja�. Dzisiaj ju� wiem znacznie wi�cej. Radio to znalaz�o sobie w moim kraju wcale liczn� mniejszo�� narodow�. M�wi� o czerwono�bia�ych szarych kom�rkach. U wi�kszo�ci Polak�w liczba tych szarych jest zbli�ona do �redniej europejskiej. To, �e ta mniejszo��, z wielbicielem �Radia Maryja�, ex pos�em Jurkiem np. na czele, pr�buje obra�a� uczucia nawet �rednio inteligentnych katolik�w, to jeszcze nic takiego. Mo�na tego radia nie s�ucha�. To, �e sama nazwa wadzi si� z drugim przykazaniem Dekalogu, to problem szefa tego radia i jego stosunk�w z Autorem Dekalogu. Ale przechodzenie z dewocji w jawne �ycie spo�eczne i polityczne, pos�uguj�c si� j�zykiem nienawi�ci, pom�wie�, jawnych k�amstw, przestaje by� problemem zb��kanego i dalekiego od ewangelii kap�ana. S�dz�, �e zaczyna ju� by� �amane prawo. Jako obywatel chc�cy �y� w pa�stwie praworz�dnym niniejszym protestuj�. I to by by�o na tyle o sprawach, mimo wszystko dla mnie drugorz�dnych. 73 Aktor pod pa�eczk� dyrygenta Jeszcze troch� a zapomnia�bym opowiedzie� Pa�stwu o wielkiej przygodzie artystycznej i ludzkiej, w swoim rodzaju dla aktora wyj�tkowej, kt�r� prze�y�em w tym dziwnym s�odko� gorzkim roku mojego p�wiecza. Par� lat temu dyrygent Szymon Kawalla wys�a� do mnie list i partytur� utworu Sch�nberga Ocalony z Warszawy. Sch�nberg skomponowa� kilka dzie� muzycznych, do kt�rych sam napisa� tekst. Nie, tego nie mo�na nazwa� melorecytacj�, czyli aktorskim m�wieniem z muzyk� w tle. Ju� raczej w sensie dyscypliny muzycznej jest to bardziej zbli�one do arii, cho� to te� nie to. Sam tw�rca, podobno powiedzia� kiedy�, �e idea�em wykonawcy by�by aktor znaj�cy perfekt nuty. Nie wymaga tego chocia�by Pasja Pendereckiego, w kt�rej mia�em zaszczyt dwukrotnie bra� udzia� jako narrator pod batut� samego Mistrza. Zaraz, zaraz, wr��. Kawalla najpierw przys�a� mi li�cik z zaproszeniem do wyst�pu w Krakowie i nagraniu tego utworu. Przekonywa� mnie, �e skoro umiem tyle rzeczy tak trudnych, jak jazda konna, boks, to przeczytanie po nutach w j�zyku angielskim z orkiestr� utworu Sch�nberga b�dzie dla mnie pestk�. Wyzwanie, z pe�n� pr�no�ci�, przyj��em. Par� dni potem mia�em w r�ku partytur�. Nogi mi si� ugi�y. Nie to, �e zupe�nie nie znam nut. Niestety, troch� znam. Jakbym nie zna� w og�le, to by�bym w beztroskiej sytuacji Liv Ullmann, kt�ra w Warszawie, zreszt� w rocznic� wybuchu wojny, przeczyta�a ze wzruszeniem dramatyczny tekst Sch�nberga, a Leopold Berstein prowadzi� orkiestr� swoim �ladem. Zadaniem Livuni by�o zd��y� sko�czy� tu� przed wej�ciem ogromnego ch�ru. I to jej si� z pomoc� bosk� i wielkiego dyrygenta, uda�o