Sziur Koma, Miara Wielko�ci cudownego boskiego cia�a, znaczn�, liczb� element�w opisowych zapo�yczy�a z Pie�ni nad pie�niami i jest bez w�tpienia najstarsz� interpretacj�...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Ta antropomor-ficzna wizja Boga, czy mo�e Jego przejawionej chwa�y (w tej kwestii m�drcy maj� r�ne zdania), zosta�a po�wiadczona ju� w drugim wieku w literaturze zwanej mi�dzytestamentow�, a zw�aszcza w s�owia�skiej wersji Ksi�gi Henocha, gdzie mamy wzmiank� o �rozci�g�o�ci esencji Pana" (XXII, 2) oraz o �rozci�g�o�ci Pana - bez miary, niepor�wnywalnej z niczym i bez ko�ca" (XXXIX, 8). Moim zdaniem nie mo�na wykluczy�, �e jeden z werset�w Nowego Testamentu jest r�wnie� aluzj� do tego motywu staro�ytnej mistyki �ydowskiej. Mam na my�li List do Efezjan 4, 13: �A� dojdziemy wszyscy razem do jedno�ci wiary i pe�nego poznania Syna Bo�ego, do cz�owieka doskona�ego, do miary wielko�ci wed�ug Pe�ni Chrystusa". Jest rzecz� do�� prawdopodobn�, �e greckie wyra�enie metron elikias, miara wzrostu, jest semityzmem i kalk� hebrajskiego sziur koma. Je�li moja hipoteza si� potwierdzi, b�dziemy mieli dodatkowy dow�d wp�ywu �ydowskiego ezoteryzmu na Paw-�owy mistycyzm. Tak czy inaczej koncepcja Sziur Koma by�a elementem fundamentu, na kt�rym �redniowieczni kabali�ci zbudowali antropomorficzn� struktur� systemu sefirot, przypominaj�c�, nawiasem m�wi�c, niekt�re diagramy tantryczne. Istniej� jeszcze inne odmienne od kabalistyki formy �ydowskiego mistycyzmu; w XII i XIII wieku ezoteryczne kr�gi franko-nadre�skich chasidim stworzy�y obfit� literatur�. Numerologiczne interpretacje Biblii s� w niej przemieszane z angelologi� i teologi� mistyczn� czerpi�c� zar�wno z Mistyki Pa�ac�w, jak i filozofii Saadii 11 CHARLES MOPS1K Gaona z Fajum (X wiek), w kt�rej przejawiaj�cy si� B�g jest uto�samiony ze stworzon� �wietlist� Chwa��. W tym ruchu przedkabali-stycznym wyst�puje wiele r�nych odga��zie�, mi�dzy innymi Kr�g Jedynego Cherubina. Jest tradycj� na tyle obszern�, �e zas�uguje na to, by sta� si� przedmiotem osobnego studium, lepiej wi�c zrobimy, je�li nie b�dziemy si� tu szerzej ni� zajmowa�. Innym nurtem mistycznym - jeste�my na pocz�tku drogi wiod�cej do jego poznania - jest egipski ruch judeo-suficki, kt�rego duchowym przyw�dc� by� syn s�awnego filozofa Majmonidesa. Szko�a ta, kt�rej �lady odnajdujemy w wiekach od XIII do XVI, mia�a wyra�ne pi�tno sufizmu i jego technik medytacyjnych. Nie mo�na wykluczy�, �e wywar�a tak�e wp�yw na kabalistyk�. Jak widzimy, lepiej nie uto�samia� kaba�y z mistyk� �ydowsk� - po pierwsze dlatego, �e mistyka �ydowska przybiera�a rozmaite, bardzo odmienne formy, ale r�wnie� dlatego, �e kaba�a jest w wi�kszym stopniu gno-z�, to znaczy poznaniem typu ezoterycznego, ni�li mistycyzmem we w�a�ciwym znaczeniu tego s�owa. Chocia� ta gnoza wywodzi si� ze starych �ydowskich tradycji, kt�rych pewn� liczb� mo�na prze�ledzi� na podstawie staro�ytnych pism esse�skich i apokaliptycznych, pozostaje wiele niewiadomych, je�li chodzi o pytanie, jakimi drogami dokonywa�o si� jej przekazywanie. Ograniczymy si� w tym miejscu do pobie�nego przegl�du najwa�niejszych, wzgl�dnie precyzyjnie okre�lonych etap�w jej ewolucji, pocz�wszy od �redniowiecza. Pierwsza grupa kabalist�w, kt�rzy przekazali nam na pi�mie cz�� swojego dorobku my�lowego, dzia�a�a pod koniec XII wieku w Prowansji i Langwedocji. Je�li chodzi o pierwsze ich pokolenie, dysponujemy tylko nielicznymi fragmentami rozproszonymi po dzie�ach uczni�w, a nawet uczni�w uczni�w! Najstarsze elementy ukrytej tradycji zacz�y ujawnia� si� w rodzinie rabbiego Abrahama ben Dawida z Pos�uieres, przewodnicz�cego trybunatu rabiniczne-go, cz�owieka znanego ze swojej wiedzy prawniczej. Ten�e rabbi, zwany od inicja��w swojego imienia Rabadem, by� jednym z najwa�niejszych krytyk�w prawniczej my�li Majmonidesa, kt�ra mimo 12 KABA�A tych atak�w sta�a si� norm�. Spo�r�d jego spadkobierc�w i r�wie�nik�w mo�na wskaza� jeszcze kilka imion ludzi, kt�rzy byli pocz�tkowymi ogniwami �a�cucha przekazywania tradycji kabali-stycznej. S� to r. Izaak �lepiec, autor komentarza do Sefer Jecira (Ksi�gi stworzenia), r. Jakub, asceta z Lunel, oraz r. Aszer ben Dawid. Ten ostatni bywa� cz�stym go�ciem w Katalonii i on w�a�nie przekaza� ludziom pi�ra z Gerony, przynajmniej cz�ciowo, nauki swego mistrza, Izaaka �lepca. Spo�r�d innych uczni�w Izaaka warto wymieni� r. Ezr� ben Salomona, r. Azriela oraz r. Jud� ben Jaka-ra. Ten ostatni, autor obszernego komentarza do modlitw, do kt�rego natchnienie czerpa� w pewnej mierze z rodz�cej si� kabalistyki, by� nauczycielem niejakiego r. Moj�esza ben Nachmana, zwanego Nachmanidesem