Zalet� nawoz�w sztucznych w stosunku do nawoz�w naturalnych jest to, �e s� znacznie bardziej skoncentrowane, a zatem ich stosowanie jest bardziej efek- 322 Cz�� IV...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Studium przypadku tywne. Ich sk�ad da si� na dodatek dostosowywa� do szczeg�lnych wymaga� gleby i upraw. Proces wytwarzania azotu, fosforu i potasu w ICIF wygl�da nast�puj�co: � Nawozy fosforowe: fosfat, minera� zawieraj�cy fosfor, pochodzi z importu, g��wnie z Senegalu, gdzie wydobywa si� go na wielk� skal�. W stanie surowym jest nierozpuszczalny w wodzie, nawet bardzo drobno zmielony. Potraktowany kwasem siarkowym przeobra�a si� w superfosfat, zwi�zek rozpuszczalny i daj�cy si� przetwarza� do postaci granulek. � Potas: pierwotnie by� importowany, obecnie w wi�kszo�ci pochodzi z wydobycia w Boulby w pobli�u Whitby w p�nocnym Yorkshire. Minera� mo�na dodawa� do z�o�onych nawoz�w sztucznych bez �adnego przetworzenia. � Azot: cho� otaczaj�ce nas powietrze w 80% sk�ada si� z azotu, to wi�kszo�� ro�lin uprawnych nie mo�e wykorzysta� go dop�ty, dop�ki nie zostanie przetworzony na azotan � w wyniku b�d� dzia�ania pewnych bakterii, b�d� procesu chemicznego. Proces chemiczny polega na ��czeniu azotu i wodoru w warunkach wysokiego ci�nienia i temperatury, w obecno�ci katalizatora. Powstaje w ten spos�b amoniak � gaz, kt�ry przy zwi�kszonym ci�nieniu przybiera form� ciek��. �r�d�em wodoru, kluczowego surowca tego procesu, mo�e by� dowolne paliwo kopalne, na przyk�ad odpowiednio przetworzony w�giel, ropa naftowa czy gaz ziemny. Wytwarzanie amoniaku jest pierwszym etapem produkcji nawoz�w azotowych. W kolejnym procesie produkcyjnym przeprowadza si� reakcj� amoniaku z kwasem azotowym, uzyskuj�c azotan amonu (saletr� amonow�). Saletr� amonow� w ko�cowej fazie produkcji zestala si� w drobne grudki zawieraj�ce 34,5% azotu, aby sprzedawa� j� w tej formie jako czysty (jednosk�adnikowy) naw�z azotowy; mo�na j� te� granulowa� wraz z fosforem i potasem, uzyskuj�c naw�z wielosk�adnikowy o potrzebnej kompozycji. Je�li prze�ledzimy etapy produkcji nawoz�w NPK, dojdziemy do wniosku, �e fosfor i potas nie stwarzaj� w procesie wytwarzania wi�kszych problem�w, a poziom wymaganej do ich produkcji technologii nie jest wysoki. Produkcja azotu natomiast, kt�ra musi by� przeprowadzona w specjalnej fabryce amoniaku, opiera si� na powa�nych inwestycjach i odpowiednich kompetencjach technicznych. Nale�y doda�, �e w toku wytwarzania amoniaku otrzymuje si� kilka u�ytecznych produkt�w ubocznych, kt�re mo�na sprzedawa�. Nale�� do nich tlenek azotu (wykorzystywany w anestezji) oraz dwutlenek w�gla (w postaci p�yn- 13. Wk�ad segmentacji w planowanie dzia�alno�ci firmy 323 nej u�ywany do produkcji napoj�w gazowanych i piwa oraz jako no�nik ciep�a w reaktorach j�drowych, a w postaci sta�ej � przy transporcie mro�onek i w przetw�rstwie �ywno�ci). Sprzedaje si� r�wnie� kilka innych produkt�w, kt�re wprawdzie nie s� produktami ubocznymi wytwarzania amoniaku, lecz s� �ci�le zwi�zane z t� technologi�. S� to: metanol (stosowany do produkcji tworzyw sztucznych i �ywic syntetycznych), azotan sodu (wykorzystywany przy produkcji szk�a, materia��w wybuchowych i sztucznych ogni), kwas azotowy, kwas siarkowy, mocznik (do �ywic, klej�w i tworzyw sztucznych; mocznik sam jest te� nawozem sztucznym), pentaerytryt (�ywice do farb, lakier�w i farb drukarskich) oraz azotyn sodu (stosowany przy obr�bce cieplnej, przy konserwacji wyrob�w mi�snych oraz do produkcji farmaceutyk�w i �rodk�w antykorozyjnych). Wytwarzanie wszystkich wymienionych produkt�w nie nale�y jednak do g��wnej misji firmy, a wspominamy o nich tylko w celu uzupe�nienia obrazu ICIF. 1917-1987 W roku 1917 rz�d brytyjski kupi� teren w Billingharn, na p�nocnym brzegu rzeki Tees, zamierzaj�c wybudowa� tam fabryk� syntetycznego amoniaku jako sk�adnika wyj�ciowego do wytwarzania chemikali�w potrzebnych do produkcji amunicji. Po I wojnie �wiatowej, w roku 1919, teren przej�a firma Brunner Mond and Company, kt�ra chcia�a produkowa� nawozy sztuczne na bazie amoniaku, pos�uguj�c si� tym samym procesem technologicznym, jaki by� przewidziany w pierwotnym planie rz�du