Pocz�tkowo Zubatow osi�ga� rezultaty zgodnp z za- mierzeniami, ale po pewnym ezasie, w zmieniaj cychs si� okoliczno�ciach, efekty jego dzia�a� porwa�y i pogra�y�y samego...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Sergiusz Zubatow urodzi� si� w AAoskwie w 1883 lub 1864 r. Pracowa� na poczcie, w latach osiemdziesii tych XIX w. znalaz� si� w k�ku moskie- wskich narodowolc�w. Nie wiemy doWadnie, kiedy zacz�� wsp�pracowa� z 60 A.S irie owicz, Zapiski �andarma,. s.119. 61 A.Gserasimow, Tsarisme et tsrronsme, s,90-91 62 Na tsmat Zubatowa wydano wiele prac, np A.Morsko , Zubatowszczina; J.Schnei- c^srman, Serg^i Zubatov. W jezyku polskim: rozdzia� w pracy , .Sazylowa, Poiityka wewn - t:�,zna caratu, s.223-252. policj�, by� mo�e ju� w latach 1883-1884, a mo�e dopiero w 1885 r. Kiedy jego organizacja wykry�a to, Zubato v zacz�� zawodowo pracowa� w policji i od najni�czych funkcji doszed� w 1889 r. do stanowiska zast�pcy naczelnika moskiewskiej Ochrany, a od 1895 r. - naczeinih,a. By� to chyba jedyny przy p3dek powierzenia takiego stanowi ka cywilowi, a nie oficerowi �andar- merii . Zubatowa charakteryzuje si� jako ez�owieka o niepospolitej pami�ci i talentach orgareizacyjnych - obserwacja jego dzia�alno�ci poiwierdza te opi- sy. Mimo braku wykszta�cenia (nigdy r�ie uko�czy� gimnazj: ,�n) mia� rozleg�� wiedz�. Jako zwolennik nowoczesnych technik policyjnyc� , zorJanizo r,ra� archiwum podejrzanych zaopatrzone w ich fotografie. Dzi�ki niemu agen- t�w uczono nie tylko podstawowych umiej�trao�ci policyjnych, ale r�wnie� zasad konspiracji, szczeg�owo zapoznawano ich z ruchem opozycyjnym, z doktrynami nielegalnych partii. Zubatow zorganizowa� r�wnie� izw. lotny oddzia� filer�w (agent�w-obserwaterr� ), gotowy do dzia�ania w ka�dym nie- ma� zak�tku Pcsji , a w razie potrzeby t ;! e za granic�. Oddzia�em tym kierowa� Eustracjusz Miednikow, jego bliski wsp�pracownik. Zubatow naj- ch�tniej otacza,� si� policiantami gotawymi wype�nia� wszeikie jego polece- nia; nawet te, kf�re mija�y si� z prawem, i rr ia� �atwo� w wyszukiwaniu takich ludzi. Swe umiej�tno�ci najlepiej wykorzystywa� przy rekrutacji tajnych wsp�pracownik�w. Podczas przes�ucha� are: ztowanych rewoiucjonist�w przedstawia� im propozycje pracy dla Ochrany. Stara� si� werbowa� osoby samotne, bez zobowi�za� rodzinnych. By� przy tym bardzo cierpliwy, m,in. nie zniech�ca� si� pocz�tkowymi odmowami i nieA iedy wielokrotnie ponawia� propozycje. Poziom rozmowy i argumentacji dsstosowywa� do r~io�liwo�ci i zapatrywa� przes�uchiwanego, np. wobec socjalist�w wykazywa� si� znajo- mo�ci� marksizmu. F�obotnikom wpaja� przekonania o generalnie pozytyw- nym nastawieniu caratu do sprawy robotniczej i zach�ca� ich do dzia�arria legalnego. Z czasem jego pogl�dy na temat ruchu robotniczego zrodzi�y inicjatyw� utworzenia prorz�dowych zwi�zk�w zawodowych, sterowanych przez policj�. Szczyt wptyw�w Zubatowa na prac� Ochrany przypada na okres 1900-1902, w tym te� czasie jego rola polityczna wykroczy�a poza sprawy czysto poAicyjne. W latach 1902-i 904 ministrem spraw wewn�trznych by� Plehwe, kt�ry zabra� Zubatowa wraz z jego pomocnikiem Miednikowem i ca�ym lotnym oddzia�em z Moskwy do Petersburga. Zubatow zosta� urz�d- nikiem do specjalnych porucze� w Depo, a nast�pnie kierownikiem Wydzia- �u pecjalnego (t7sobogo Otdiela). Wtedy to zacz�� realizowa� swe plany oddzielenia mas robotniczych od rewolucyjnej inteligencji poprzez patror c - wanie legaln2mu ruchowi zawodowernu. 63 J.Sch ei rm n, S rgef Zc batoV, s.39-54. 7 We wrze�niu 1903 r. Zubatow zosta� zwolniony ze s�u�by. Oficjalnie by�o to spowodowane przej�ciem jego list�w adresowanych do agenta z Odessy Szajewicza przez kr�gi rewolucyjne. Kr��y�a te� inna wersja na temat przyczyn dymisji: Zubatow mia� wda� si� w rozgrywki mi�dzy Ple- hwem a Sergiuszem Witte, ministrem finans�w i zarazem przewodnicz�cym Komitetu Ministr�w w tatach 1903-1905. W 1903 r. Witte by� jednym z najbardziej wptywowych polityk�w i usi�owa� przesun�� rodek ci�ko�ci decyzji oraz wplyw�w politycznych z MSW na ministerstwo finans�w . Hi- storycy ruchu rewolucyjnego sk�onni s� upatrywa� przyczyn� u adku Zuba- towa w wybuchu strajku w Odessie na pocz�tku maja 1903 r . Strajk by� proklamowany przez jeden ze zwi�zk�w organizowanych pod patronatem Zubatowa i wkr�tce przerodzi� si� w strajk powszechny w tym mie�cie. Prawdopodobnie wszystko razem z�o�y�o si� na to, �e Zubatowa po- proszono o natychmiastowe opuszczenie Petersburga. W 1917 r. na wie�� o zrzeczeniu si� przez cara tronu pope�ni� on samob�jstwo. By� z przekona- nia monarchist� (cho� widzia� konieczno�� reform) i swoim przekonaniom pozosta� wierny do ko�ca. Nale�y s�dzi�, �e prac� w Ochranie traktowa� jako misj� i dzia�a� rzeczywi�cie z pobudek ideowych. By� kim� wi�cej ni� tylko policjantem, prowadzi� autentyczn� walk� z socjaldemokracj� o ideolo- giczne i praktyczne kierowanie proletariatem. Tym ciekawsza to posta� i dlatego wr�cimy jeszcze do bli�szej charakterystyki jego policyjnych metod. Rozmaitym przekszta�ceniom organizacyjnym ulega�a r�wnie� policja poAityczna w Kr�lestwie Polskim. W latach siedemdziesi�tych XIX w. �an- darmeria w Kr�lestwie uniezale�ni�a si� - jak pami�tamy - od miejscowych w�adz, tote� patrzy�y one na ni� niech�tnie. Ju� na pocz�tku sprawowania swej funkcji genera�a-gubernatora warszawskiego (1883-1894) Josif Hurko pr�bowa� zmieni� t� sytuacj�, ale niewiele wsk�ra�. Jego nast�pca Pawe� Szuwa�ow s�a� memoria�y do Miko�aja II w sprawie reformy systemu policyj- nego, a� poskutkowa�y i w 1896 r. zniesiono Zarz�d Warszawskiego Okr�gu �andarmerii. Na to miejsce utworzono kancelari� i stanowisko pomocnika warszawskisgo genera�a-gubernatora do spraw policyjnych, kt�ry mia� by� tak�e dow�dc� �andarm�w w Kr�lestwie. W efekcie �andarmeria zosta�a ponownie podw�jnie podporz�dkowana: szefowi Korpusu �andarm�w i war- szawskiemu genera�owi-gubernatorowi