Nie ulega w�tpliwo�ci, �e gdyby kapitan zszed� do ostatniej spuszczonej �odzi ratunkowej, ta pod jego do�wiadczonym dow�dztwem nie by�aby zdana na �ask� i nie�ask� wiatru oraz...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Zosta� na pok�adzie, by szuka� tych, kt�rzy mogli by� zgubieni w ciemno�ciach lub ranni. W trosce o za�og� kapitan odda� �ycie. Rozmy�laj�c o tym wszystkim min��em bram� cmentarn�. Szybko odnalaz�em ostatni �lad pozostawiony przez kapitana na ziemi. Nad pustkowiem zimnych g�az�w - zamiast drzew - szumia�o zza urwistego brzegu morze. Na jego dnie, kilkadziesi�t mil na po�udniowy wsch�d, le�a� okr�t kapitana. Znaki na kamieniu m�wi�y o kapitanie. Przypomina�y ska�� na piaskach Jerozolimy i odci�ni�ty na niej �lad rumaka, na kt�rym Mahomet opu�ci� ziemi�. Nad tamt� ska�� wznosi si� kopu�a meczetu kalifa Omara, pocz�tkowo przeciwnika Mahometa, a p�niej jego najwierniejszego wyznawcy. R�nobarwne promienie o�wietlaj� ska�� przez witra�e wykonane r�kami je�c�w wojennych pochodz�cych z Wenecji, s�ynnych ze znajomo�ci sztuki barwienia szk�a. W arabeski witra�y potrafili wple�� motyw krzy�a, kt�ry niedostrze�ony przetrwa� wieki. Witra�e te po dzi� dzie� czaruj� �wie�o�ci� barw, m�wi�c o Mahomecie. Nad grobowcem kapitana wznosi�a si� zimna niebieska kopu�a. - Przyjecha�em si� po�egna�, Panie Kapitanie! - powiedzia�em g�o�no. Wydawa�o mi si� dlaczego�, �e samo my�lenie tutaj, w tym miejscu, nie pozwoli dostatecznie silnie skupi� si� dla zado��uczynienia temu, co mnie tutaj przyprowadzi�o. Cmentarz by� pusty, s�ycha� by�o tylko szum morza. - Prosz� wybaczy�, �e dzisiaj dopiero przyjecha�em do Pana. Jutro ju� b�d� na nowym okr�cie. U�ywam s�owa �okr�t�, poniewa� wszystkie, jak Pan chcia�, s� teraz uzbrojone w dzia�a. Przyjecha�em powiedzie�, �e nigdy o Panu nie zapomn�. Rozmowy na pok�adzie �Pi�sudskiego� sta�y si� dla mnie rozwi�zaniem wszystkich zagadnie� dotycz�cych Pana. Uprzednio cz�sto ich nie rozumia�em. By pami�ta� o tym wszystkim, postanowi�em nosi� zawsze czarny krawat. Jest to zobowi�zanie na pewno bardzo dziecinne, ale wiem, �e mnie Pan rozumie. Dla mnie ma to w sobie co� z legendy o Nelsonie, kt�ra wszystkich marynarzy ca�ego �wiata przybra�a w czarne krawaty. Nie chcia�bym, �eby to co m�wi�, wydawa�o si� Panu przem�wieniem nad trumn�. Dla mnie pozostanie Pan wiecznie �yj�cym. Teraz w�a�nie rozumiem w pe�ni legend� o tym, �e dobrzy �eglarze nigdy nie umieraj�. Ich nieobecno�� t�umaczy si� d�ugim i trudnym rejsem doko�a Cabo das Tormentas lub Tierra de los Fuegos. Chcia�bym jeszcze za wiele rzeczy Panu podzi�kowa�, mia�em to zrobi� w naszym rejsie do Nowej Zelandii. Przede wszystkim podzi�kowa� za drobiazgow� wnikliwo�� w nasze wiadomo�ci i zmuszanie do szybkiego przyswajania ka�dej nowo�ci z dziedzin dotycz�cych bezpo�rednio naszej pracy. Chcia�bym m�c powiedzie� wszystkim, �e by� Pan najbardziej precyzyjnym instrumentem, kt�ry dzia�a� niezawodnie podczas sztormu, mg�y i �nie�ycy, w drodze przez pola lodowe i w tropikalnej burzy. Jednak nie wydaje mi si� to tak wa�ne jak fakt, �e by� Pan niezawodny w zwyk�ym, codziennym dniu na morzu, w ka�dym z tych siedmiu dni �ycia ludzi morza, od poniedzia�ku do poniedzia�ku. W�r�d tych �si�demek� nigdy Pan nie zadrasn�� godno�ci osobistej ludzi, za kt�rych prac� by� Pan odpowiedzialny. Wszystkie uwagi odnosi�y si� wy��cznie i zawsze do wykonywanej roboty i w miar� mo�liwo�ci powiedziane by�y zawsze bez �wiadk�w. Ten precyzyjny przyrz�d nosi� u Pana skrystalizowan� nazw�: ZNACZY KAPITAN. Jako przyrz�d nawigacyjny Znaczy Kapitan zmienia� si� i doskonali� stale. Te przeobra�enia powinny by� zachowane w jaki� spos�b. Nie wyryje si� tego na zimnym g�azie. To trzeba napisa�. W takich wypadkach, je�li by�o co� w�a�nie do wykonania, to decyzja u Pana by�a szybka: �Znaczy, to trzeba wykona�. Znaczy, pan to wykona�. S�ysz�, Panie Kapitanie. Ale przecie� Pan wie, �e pisa� nie umia�em i nie umiem. Wszystkie moje wypracowania szkolne nosi�y jedn� i t� sam� uwag�: �styl telegraficzny�. Gdybym teraz obieca� Panu, �e b�d� stara� si� to napisa�, by�oby to przyrzeczenie niemowy, �e zacznie m�wi�. Je�li nawet napisz�, nie wiem, czy kto� zechce to czyta�