Je�eli kto� jeszcze �ywi� nadziej�, �e jak na Hyfasis op�r ca�ych wojsk macedo�skich zdo�a prze�ama� wol� Aleksandra, to straci� j� nazajutrz...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Kr�l poleci� Hefajstionowi wys�a� do obozu rozkaz, by go zbuntowani natychmiast opr�nili i odeszli. Je�eli nie pos�uchaj�, niech sobie wybior� dow�dc�w i gotuj� si� do walki, albowiem usunie ich si��. � A co uczynisz, je�li nie pos�uchaj� rozkazu? � niespokojnie zapyta� Hefajstion. � Czy przemy�la�e�, jakie wra�enie wywo�a�oby w kraju i w Helladzie, gdyby� zniszczy� wojska, kt�rymi tyle zwyci�stw odnios�e�? � Wiem, co czyni�, a ty r�b, co kaza�em. Ale nie l�kaj si�. Da�em im czas, by przemy�leli, co mog� osi�gn�� sprzeciwiaj�c si� mej woli. I chc�, by zrozumieli, �e nie ja im, lecz oni mnie zawdzi�czaj� zwyci�stwa. Przestan� si� uwa�a� za lepszych ni� Azjaci i niezast�pionych. Po odej�ciu Hefajstiona Aleksander zamy�li� si�. Wiedzia�, �e gdyby teraz og�osi�, i� sam wojska odprowadzi do kraju, rozruch zmieni�by si� w zapa� i uwielbienie. Sam r�wnie� m�g�by ujrze� matk�, bez wstrz�su usun�� Antypatra, �ad zaprowadzi� w Helladzie. Ale raz wypuszczony pocisk nie wraca tam, sk�d wyszed�, 123 ani celu zmieni� nie mo�e. �mier� i cierpienie, jego nieodst�pni towarzysze cd pachol�cych lat, trzy ob�o�ne choroby, pi�tna�cie ci�kich ran nie zdo�a�y go powstrzyma�. Szed� na czele tych prostych ludzi, niesiony na noszach i wieziony na wozie, a oni szli za nim jak psy za przewodnikiem stada. Teraz zm�czeni ju� s�, nadludzkie trudy i cierpienia zdaj� im si� zbyt wysok� cen� za to niewielkie szcz�cie, jakie im zapewnia�: dobrze zje��, obficie wypi� i przespa� si� z niewiast�. Zna� ich, w�r�d nich i na nich wyr�s� i lubi� tych zabijak�w. Nie w nich le�y niebezpiecze�stwo dla celu, jaki sobie wytkn��: jedno�ci �wiata. Uderzy�, gdy wyszczerzyli z�by, pog�aszcze, gdy uszy po�o�� po sobie. Nie chc� i�� dalej, p�jdzie sam. Coraz mniej jest takich, kt�rzy wa�� si� sprzeciwia� jego woli, musi mie� w�adz�, jakiej przed nim nie mia� nikt. A jednak ongi�, na pocz�tku swej drogi, zazdro�ci� Diogenesowi jego wolno�ci. W�adza jest ci�arem nie mniejszym ni� niewola i jak ona nie uszcz�liwia cz�owieka i nie uszlachetnia. Nikt ostrzej nie mo�e s�dzi� Aleksandra za �mier� Klejtosa i Parmeniona ni� on sam siebie, ale nie wolno nikomu. Nieraz chcia�by cho� na chwil� rzuci� ten ci�ar, jak tytan Atlas, d�wigaj�cy sklepienie niebieskie, jeno nie ma Heraklesa, kt�ry by go zast�pi�. W�adzy nie mo�na od�o�y�, mo�na j� tylko utraci�, a gdyby j� utraci�, �wiat pogr��y si� w chaosie. Czyha na ni� wielu chciwc�w i zuchwalc�w. Zadum� Aleksandra zm�ci� wzmagaj�cy si� ha�as u bramy pa�acu, w kt�rym powtarza�o si� jego imi�. Wyszed� na kru�ganek i ukryty za kolumn� patrzy� i s�ucha�. T�umy macedo�skich wojownik�w k��bi�y si� u st�p wiod�cych do wej�cia schod�w, ciskaj�c bro� pod nogi oddzia�u perskiej stra�y pa�acowej, kt�ra zagradza�a dost�p. W tej chwili dow�dca jej wpad� do sali i nie czekaj�c nawet na zapytanie, zakrzykn��: �� Co mam czyni�, kr�lu? Nie s�uchaj� twego rozkazu, napieraj� na nas. Czy mam ich odp�dzi� si��? � �ci�gnij stra� i zapowiedz, �e wyjd� do nich. Gdy dow�dca stra�y patrzy� na niego pytaj�co, Aleksander doda� szorstko: � Czy nie zrozumia�e�? Nie zwyk�em obja�nia� swoich rozkaz�w. 124 Gdy Aleksander ukaza� si� na szczycie schod�w wiod�cych do bramy pa�acu, gwar, kt�ry przycich� na chwil�, wybuchn�� na nowo. Na le��c� ju� u st�p schod�w stert� uzbrojenia brodaci weterani z p�aczem ciskali he�my, tarcze, miecze i w��cznie, wo�aj�c: � Oto masz nasz� bro�, skoro ju� nie jeste�my twymi �o�nierzami! � Nie b�dziemy walczyli z tob�. Ka� nas wyr�n�� Azjatom. � Nie my�my ciebie opu�cili, jeno ty nas. � Nie odejdziemy st�d, p�ki si� nie zlitujesz. Gniew Aleksandra ju� min��, osi�gn��, co zamierzy�, zgasi� bunt do ostatniej iskry, a widok tych wielkich, niesfornych dzieci, z kt�rymi tyle przeszed�, wzruszy� go. Podni�s� r�k� na znak, �e chce przem�wi�, a gdy ucich�o, zacz��: � Nigdy nie zamierza�em was opu�ci�, jeno przekona�, �e nie ma .wojaka bez pos�uchu, i niczego wi�cej od was nie oczekuj�. Wybaczam wam bunt i chc� o nim zapomnie�, a pami�ta� tylko o waszych zas�ugach. Co was do niego sk�oni�o i czego wy ode mnie chcecie, niech m�wi jeden. Gwar przeszed� w szmer, a potem w cisz�, gdy wyst�pi� siwow�osy Kallines, najstarszy z pozosta�ych jeszcze weteran�w Filipa. G�os mu si� rwa� wzruszeniem, gdy zacz��: 125 � S�u�y�em wiernie twemu ojcu i dziadowi, od pierwszej chwili, gdy uj��e� ber�o Macedonii, s�u�y�em tobie i nigdy przez my�l mi nie przesz�o, by odm�wi� pos�uchu