Zacz�li oni wyrabia� r�wnie� ceramik�, pocz�tkowo po- 143 IM kich siedzib, kt�re' mia�y kszta�t okr�g�y, znaleziono r�wnie� �lady obr�bki miedzi...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Trzecie tysi�clecie przed nasz� er� nale�y ju� do epoki br�zu. Z tych czas�w pochodz� ozdoby, narz�dzia i okazy ceramiki, znalezione w osiedlu Szengawit, charakterystyczne dla kultury kuro--araksyjskiej. Wykopaliska w Armenii, podobnie jak w jej s�siedztwie � Gruzji i w Azerbejd�anie � pozwalaj� stwierdzi�, �e podstaw� gospodarki lud�w, kt�re w owych czasach zamieszkiwa�y tutejsze tereny, by�a stopniowo rozwijaj�ca si� uprawa roli i hodowla zwierz�t domowych. �Zabytki wieku miedzianego na Zakau-kaziu s� przy tym bardzo podobne do zabytk�w Azji Przedniej, pochodz�cych z tych samych czas�w, posiadaj� jednak zarazem pewne swoiste cechy, �wiadcz�ce o samodzielnym rozwoju tamtejszych plemion. ...Zakaukazie by�o g��wnym o�rodkiem wydobycia obsydianu, z kt�rego w pierwszej po�owie III tysi�clecia sporz�dzano liczne narz�dzia w r�nych okr�gach Mezopotamii i w Elamie. Za po�rednictwem ludno�ci Zakauka-zia wyroby po�udniowe dostawa�y si� na P�noc" (Historia Powszechna, tom I). 144 ziemiacn arme�skich. Pocz�tkowo" by�y one okr�g�e, budowane z ubitej gliny, potem z surowej ceg�y, niekiedy na kamiennym fundamencie. Z czasem pojawi�y si� wi�ksze budynki publiczne i prostok�tne �wi�tynie. Z ko�ca trzeciego tysi�clecia przed nasz� er� pochodz� groby, w kt�rych zachowa�y si� wspania�e wyroby ze z�ota, srebra i br�zu, w�r�d nich bogate diademy i naczynia. Ozdoby i ornamenty pozwalaj� stwierdzi�, �e lud oddawa� cze�� S�o�cu, a tak�e zwierz�tom, takim jak byk i jele�. Znaleziono r�wnie� w �wi�tyniach okazy z ceramiki wyprodukowane nad Araksem i Kur�, �wiadcz�ce o rozkwicie garncarstwa. Cech� charakterystyczn� ceramiki nale��cej do tego kr�gu kulturowego by�y r�ne odcienie czerwieni wewn�trz naczy�, od r�owego poczynaj�c, a ko�cz�c na br�zowordzawym, i czarny kolor z zewn�trz. Ulubionym i najcz�ciej spotykanym motywem zdobniczym by�a spirala wyryta lub przylepiona do powierzchni naczy�. Wiele osad ludzkich po�o�onych nad Kur� i Araksem pozostawa�o przez- d�ugie lata w tych samych miej- 10 � �cie�k� na Ararat 145 warstwy wykopaliskowe. Opr�cz dom�w z czasem pojawi�y si� umocnienia wewn�trzne i mury, odgradzaj�ce domy przedstawicieli arystokracji plemiennej, starost�w rod�w i wodz�w. W kurhanach i podziemnych grobowcach znaleziono wiele przedmiot�w, m�wi�cych o �yciu ludzi �wczesnych. Srebrne i z�ote naczynia, bro�, ozdoby, pos��ki �wiadcz� o bogactwie w�a�cicieli i o mistrzostwie tych, kt�rzy owe wyroby sporz�dzali. Jeden z najciekawszych grobowc�w odkryto w mie�cie Kiro-wakan. Zawiera� on wiele malowanych naczy�, or� z br�zu i masywn� z�ot� czar� ozdobion� figurami lw�w. Prawdopodobnie terytoria nad Kur� i Araksem zamieszka�e by�y w�wczas przez plemiona zwane Hurytami. J�zyk ich wykazuje bliskie pokrewie�stwo z j�zykiem Urartyje�yk�w z Wy�yny Arme�skiej. Niekt�rzy uczeni s�dz�, �e j�zyk Hury-t�w by� podobny do j�zyk�w lud�w Kaukazu i Zakaukazia. W drugiej po�owie II tysi�clecia na Zakaukaziu, a wi�c i w dolinach Armenii stosowano nawadnianie p�l. �Mo�na przypuszcza�, i� rozwin�o si� 146 rosn, noaowia oyafa. w tym czasie tak�e rozpowszechni�a si� hodowla koni i u�ywanie ich pod wierzch oraz do jazdy rydwanem. �wiadcz� 0 tym br�zowe w�dzid�a r�nych rodzaj�w, znajdowane w mogi�ach. ...O starciach zbrojnych pomi�dzy plemionami chciwymi ziemi i �up�w �wiadczy te� rozw�j produkcji broni, pocz�wszy od sztyletu a� do d�ugiego miecza br�zowego i innych rodzaj�w udoskonalonego or�a" (Historia Powszechna, tom II). Podczas rob�t wykopaliskowych, prowadzonych w wiosce Leczaszen, w miejscu, gdzie obni�y� si� poziom jeziora Sewan, na po�udniowo-zachodnim jego wybrze�u archeolodzy znale�li pod kurhanem grobowiec, w kt�rym wok� wspania�ego rydwanu wodza plemiennego znaleziono trzynastu zabitych niewolnik�w. Los w�a�ciciela podzieli� r�wnie� poganiacz zabity podczas pogrzebu 1 pochowany obok byk�w wprz�onych do rydwanu. Rzecz ciekawa i znamienna: dawne pojazdy, kt�rych resztki przetrwa�y a� do naszych czas�w, bardzo s� podobne do tych woz�w, kt�re we wsiach tutejszych mo�na by�o widzie� jeszcze w 147 Pa�dziernikow�.' W II i I tysi�cleciu przed nasz� er� rozwini�ta ju� by�a na tutejszych ziemiach obr�bka metali