Wrogowie: kot domowy, kuna, p�omyk�wka...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

112 113 Mysz kolczysta (Acomys cahirinus) Kolczaste w�osy na grzbiecie Rodzina myszowate (Muridaej Wygl�d: dtugo�� g�owy i tu�owia 9,4-12,8 cm, ogona 9-12 cm. Masa cia�a 40-85 g. Bardzo charakterystyczne dla tego gatunku s� kolcza- ste w�osy na grzbiecie, mog�ce si� straszy� i nadaj�ce zwierz�ciu oryginalny wygl�d. D�u- gi ogon jest nieow�osiony. Ubarwienie sier�ci m. kolczystej jest jasnopiaskowe lub br�zowe. Szczeg�lnie d�ugie s� w�osy zatokowe. Podga- tunki tej myszy i pokrewne gatunki s� do siebie zewn�trznie bardzo podobne. Mo�na je odr�ni� jedynie na podstawie bada� genety- cznych. Ich zasi�gi jednak wzajemnie si� nie pokrywaj�, st�d ju� ich pochodzenie mo�e co� powiedzie� o przynale�no�ci gatunkowej. �rodowisko: kamieniste, suche tereny w wa- piennych g�rach i w stepach z kar�owatymi zaro�lami we wschodniej cz�ci rejonu �r�d- ziemnomorskiego. W zwi�zku z od�ywianiem si� wzgl�dnie soczystym pokarmem nie jest uzale�niona od wody i mo�e wyst�powa� w bardzo suchych biotopach. Tryb �ycia: m. kolczysta niezwykle szybko i zwinnie przemyka o zmierzchu i noc� w za- siedlanym przez siebie �rodowisku. Dzie� sp�dza w ukryciu w szparach i jamach. Unika �aru s�onecznego. Gniazda zak�ada w szczeli- nach skalnych i norach ziemnych, jednak i one stanowi� raczej kryj�wk� ni� prawdziwe gnia- zdo. Sama nie kopie nor. Jest towarzyska i w �rodowisku naturalnym trzyma si� praw- dopodobnie w du�ych grupach rodzinnych, na co wskazuj� obserwacje poczynione w hodo- wli. Najwy�ej w hierarchii spo�ecznej znajduje si� jedna z samic. Tak�e samce maj� swoje miejsca w strukturze, wywalczone podczas to- czonych ze sob� walk. Grupa dobrze prospe- ruje, p�ki utrzymuje si� ta struktura. Poszcze- g�lne zwierz�ta �pi� razem, czyszcz� sobie wzajemnie sier��, a samice nie maj�ce w�as- nych m�odych pomagaj� innym samicom pod- czas porodu. Prowadzi to do niemal fachowej �opieki po�o�niczej". M�ode nierzadko wsp�l- nie ss� r�ne samice, a nie tylko w�asne ma- |tki. Je�li doros�e zmuszone s� opu�ci� kryj�w- k� wynosz� wszystkie m�ode niezale�nie od Mego, kt�ra samica jest ich matk�, a potem wsp�lnie przynosz� je z powrotem. Utrzyma- nie si� przy �yciu w trudnych warunkach p�- pusty� i step�w wymaga�o wykszta�cenia takich w�a�nie �altruistycznych" zachowa� so- cjalnych. By�o to mo�liwe tylko w grupach blisko ze sob� spokrewnionych osobnik�w. Pokarm: m. kolczysta nie jest wybredna, je�li chodzi o rodzaj pokarmu i nale�y do najmniej wymagaj�cych ssak�w europejskich. Zjada nasiona, owady, �limaki (opr�nione muszle znajduje si� cz�sto przy jej kryj�wkach) i zie- lone cz�ci ro�lin. Spo�ywa pokarm w specjal- nie wybranych i oczyszczonych miejscach �e- rowiskowych, w kt�rych gromadz� si� z cza- sem niezjedzone resztki. Rozr�d: m�ode uzyskuj� dojrza�o�� p�ciow� ju� po 3 miesi�cach �ycia. Ruja rozpoczyna si� pod koniec lutego. Ci��a trwa 38-39 dni. W jednym miocie rodz� si� 3-4 m�ode. W mo- mencie narodzin maj� ju� otwarte oczy i s� bardziej zaawansowane w rozwoju ni� inne myszowate. U pokrewnej m. kretenskiej (A. minous) oczy noworodka s� jeszcze zamkni�- te przez pierwsze 2 dni. Pod ka�dym wzgl�- dem nowo narodzone m�ode m. kolczystej s� samodzielne. Ju� po 3 dniach s� same zdolne do utrzymywania ciep�oty cia�a, podczas gdy inne myszowate s� jeszcze d�ugo dogrzewane przez matk�. W razie potrzeby od 6 dnia �ycia mog� prze�y� bez matki, cho� je�li jest to mo�liwe, ss� jej mleko przez pe�ne 3 tygodnie. Jest to jeszcze jedna forma przystosowania si� tego gatunku do surowych warunk�w su- chego klimatu. Uwagi: m. kolczysta jest jednym z ulubionych zwierz�t trzymanych w domu. 114 Gryzonie 110 �lepiec pontyjski (Spalax leucodon) Rodzina �lepcowate (Spalacidaej Wygl�d: d�ugo�� g�owy i tu�owia 18,5-27,0 cm. Masa cia�a 140-220 g. Kr�py gryzo� o wal- cowatym ciele z wystaj�cymi siekaczami, ze szcz�tkowym, z zewn�trz praktycznie niewido- cznym ogonem i zaro�ni�tych sk�r� oczach. Brak zewn�trznych ma��owin usznych, a ot- w�r ucha zewn�trznego jest ukryty w sier�ci. Futro bardzo mi�kkie, jedwabiste, zachodz�ce a� na otw�r g�bowy. Po obu bokach g�owy znajduje si� rz�d w�os�w czuciowych, s�u��- cych do rozpoznawania otoczenia i wykrywa- nia pokarmu. Wyst�powanie: strefa step�w i lasostep�w Eu- ropy Po�udniowo-Wschodniej. Smu�ka (Sicista betulina) (^ �^Ed�S "ot'zma smu�kowate n ^'yj I Wygl�d: d�ugo�� g�o- ^i^j^ig^^^i wy i tu�owia 5-7 cm, j^-^^l^a �9ona 8,0-10,5 cm. J^y^^sT-^f^^ Masa ci3'3 5-13 g. >2^^\fv^i Charakterystycznymi ---------^��=�-^ cechami tego gatun- ku s� niewielkie rozmiary, bardzo d�ugi ogon (o d�ugo�ci 1,5 raza wi�kszej od ��cznej d�ugo- �ci g�owy i tu�owia) i czarna smuga wzd�u� grzbietu, si�gaj�ca do nasady ogona. Strona grzbietowa jest ubarwiona jednolicie szaro- br�zowo, sp�d nieco ja�niejszy. �rodowisko: ten bardzo rzadko w Europie �ro- dkowej spotykany gatunek wyst�puje w jej p�nocnej cz�ci wyspowo, g��wnie w borach szpilkowych, natomiast w cz�ci po�udniowej zamieszkuje lasy li�ciaste z bogatym podszy- tem, rosn�ce w g�rach i na wy�ynach. Smu�ka preferuje przede wszystkim lasy brzozowe, st�d drugi cz�on jej naukowej nazwy (Betu/a = brzoza). Miejscami trafia si� r�wnie� 116 Tryb �ycia: podobnie jak kret p�dzi podziemny tryb �ycia. Kopie d�ugie, cz�sto rozga��ziaj�ce si� chodniki na g��boko�ci do 2 m. Na powie- rzchni pojawia si� sporadycznie. Poza okresem rui �yje samotnie. Tunele kopie przy u�yciu z�b�w, nogami jedynie przesuwaj�c wykopan� ziemi�. �ciany chodnika ubija no- sem i wyj�tkowo mocnymi bokami g�owy. Oznak� jego podziemnej aktywno�ci s� kopce ziemne, kt�re usypuje podobnie jak kret. Pokarm: k��cza traw i korzenie chwast�w oraz nasiona. Rozr�d: okres rozrodczy tego gatunku przypa- da na marzec i kwiecie�, ale nie znamy zbyt wielu szczeg��w z powodu jego skrytego, podziemnego trybu �ycia. Uwagi: w strefie step�w i lasostep�w Europy Wschodniej i Azji wyst�puje �lepiec (S. mic- rophthalmus), kt�ry jest nieco wi�kszy od �l. pontyjskiego. Czarna smuga w zbiorowiskach o charakterze parkowym z wilgotnymi ��kami. Tryb �ycia: aktywna g��wnie o zmierzchu i no- c�; du�o przebywa w�r�d ga��zi g�stych krze- w�w pomagaj�c sobie przy wspinaczce d�ugim ogonem. Wyprostowany lub lekko unie- siony do g�ry pe�ni rol� balansu. Gniazdo zak�ada wysoko w�r�d ga��zi, kryj�wk� zimo- w� w wykopanej przez siebie norze. Sen zi- mowy trwa od pa�dziernika do maja. Pokarm i rozr�d: podobne jak u innych drob- nych gryzoni. Uwagi: s. stepowa (S