KAPITA�OCH�ONNOSC I PRACOCH�ONNO�� INWESTYCJI ORAZ KOSZTY PRACY Podstawow� relacj�, jak� mo�na przeanalizowa� w odniesieniu do inwestycji zagranicznych w przemy�le...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Warto�� inwestycji na l zatrudnionego traktowana jest jako wska�nik kapita�och�onno�ci/pracoch�onno�ci inwestycji. Pos�ugiwanie si� tym wska�nikiem stanowi pewne uproszczenie z co najmniej dw�ch powod�w. Po pierwsze, ca�kowita warto�� inwestycji obejmuje w r�nej proporcji nak�ady na zakup akcji i udzia��w przedsi�biorstw oraz kapita� zainwestowany w samych zak�adach. Po drugie, czas realizacji poszczeg�lnych inwestycji jest r�ny - mamy do czynienia z przedsi�wzi�ciami zako�czonymi, b�d�cymi w toku i dopiero rozpoczynanymi. �rednia warto�� inwestycji na l zatrudnionego wynosi 40 ty�. USD. Nak�ady poni�ej �redniej dotycz� 70% zak�ad�w i reprezentuj� 21% kapita�u. W zak�adach tych pracuje te� prawie 70% og�u zatrudnionych, w tym 54% w jednostkach o inwestycjach poni�ej 20 ty�. USD na l pracownika. Dok�adnie po�owa kapita�u przypada na przedsi�wzi�cia przekraczaj�ce 100 ty�. USD na osob�, 15% to inwestycje ponad 200 ty�. USD (80 fabryk). Nowe zak�ady uruchamiane przez firmy zagraniczne odznaczaj� si� wy�szymi nak�adami na l pracownika (49 ty�. USD) ni� inwestycje w zak�ady istniej�ce. Czterdzie�ci nowych fabryk o kapitaioch�onno�ci przekraczj�cej 200 ty�. USD na l zatrudnionego skupia 1/3 kapita�u przy niespe�na 5% miejsc pracy. Dwie trzecie inwestycji greenfield przypada na 125 zak�ad�w, w kt�rych na l osob� zainwestowano ponad 80 ty�. USD. R�wnocze�nie 69% os�b pracuje w nowych fabrykach, gdzie warto�� ta nie przekracza 40 ty�. USD (16% kapita�u). Powy�sze dane obrazuj� istnienie z jednej strony pewnej liczby du�ych kapita�och�onnych inwestycji, a z drugiej licznych firm zagranicznych, kt�rych zaanga�owanie kapita�owe jest relatywnie ograniczone, ale liczba zatrudnianych os�b znaczna. Odzwierciedla to omawiane dalej r�nice w pracoch�onno�ci bran� oraz kontrast mi�dzy kapita�och�onnymi inwestycjami firm ponadnarodowych (56 ty�. USD na l pracownika, w tym 66 ty�. USD w korporacjach dzia�aj�cych na skal� globaln�) a pracoch�onnymi �rednich i ma�ych firm (13 ty�. USD). R�nica mi�dzy tymi dwoma grupami inwestor�w jest jeszcze wi�ksza w przypadku zak�ad�w nowych. Kapita� och�onno�� inwestycji greenfield korporacji globalnych (113 ty�. USD na osob�) jest prawie dwukrotnie wy�sza od kapita�och�onno�ci ich inwestycji w istniej�ce zak�ady, co oznacza, �e nowe fabryki charakteryzuje znacznie wy�sza wydajno�� 50 Rodzaj inwestora, wielko�� nak�ad�w oraz kapita�ochlonno�� i pracoch�onno�� inwestycji Tab. 9. Warto�� inwestycji zagranicznych na l zatrudnionego wed�ug roku rozpocz�cia inwestycji (w ty�. USD) Tab. 9. Foreign inyestment per employee by year of initial investment (USD thousand) Rok rozpocz�cia inwestycji Inwestycje og�em Inwestycje greenfield przed 1989 9,9 9,3 1989-1991 35,3 20,1 1992-1995 49,1 55,2 1996-1998 39,4 89,5 Og�em 39,7 49,2 pracy i relatywnie mniejsze zatrudnienie. Generaln� cech� przedsi�wzi��, w kt�re zaanga�owany jest venture capital, jest zazwyczaj pracoch�onno�� (18 ty�. USD), ust�puj�ca jednak pracoch�onno�ci inwestycji �rednich i ma�ych firm. Ponad czterokrotnie wy�sza jest kapita�och�onno�� inwestycji dokonywanych w latach 90. ni� podj�tych przed 1989 r. Trzeba podkre�li�, �e warto�� inwestycji greenfield na l zatrudnionego systematycznie ro�nie w kolejnych latach, co oznacza relatywnie mniejsz� liczb� nowych miejsc pracy tworzonych w coraz wi�kszych fabrykach budowanych przez zagraniczne koncerny (tab. 9). Wysoka kapita�och�onno�� charakteryzuje z jednej strony inwestycje w zak�ady najwi�ksze (ponad 2000 pracownik�w), z drugiej pewna liczba fabryk o kapita�och�onnej technologii znajduje si� w gronie zak�ad�w o niewielkiej liczbie miejsc pracy. Warto�� inwestycji na l pracownika jest relatywnie najni�sza w zak�adach �rednich pod wzgl�dem wielko�ci zatrudnienia (100-500 os�b) - nale�� tu liczne zak�ady najbardziej pracoch�onnych bran�. Prawie 2/3 kapita�u i ponad 1/2 zatrudnienia przypada na firmy, w kt�rych udzia� koszt�w pracy nie przekracza 20%. Tylko nieco ponad 1/4 zak�ad�w, reprezentuj�cych 14% kapita�u i 18% pracownik�w, charakteryzuj� koszty pracy na poziomie 30% i wi�cej, w tym zaledwie co dziesi�ty ponad 40% (4% inwestycji i 7% pracuj�cych). Zak�ady wi�ksze i bardziej kapita�och�onne cechuj� koszty pracy poni�ej 20%. W przypadku nowych fabryk udzia� dzia�alno�ci o kosztach pracy przekraczaj�cych 30% jest wi�kszy ni� w�r�d inwestycji w zak�ady istniej�ce -21% kapita�u i 28% zatrudnienia. Struktura bran�owa inwestycji INWESTYCJE OGӣEM Zagraniczne inwestycje w g�rnictwo i kopalnictwo nie si�gaj� 100 min USD (0,5% kapita�u w przemy�le), a zaanga�owanie w zaopatrzenie w energi� i wod� jest do 1998 r. niewiele wi�ksze (156 min USD - 0,8%). Oznacza to, �e blisko 99% analizowanych inwestycji skupia przemys� przetw�rczy, w ramach kt�rego dotycz� one wszystkich dzia��w produkcji. Jedna czwarta inwestycji przypada na produkcj� artyku��w spo�ywczych 1 napoj�w - 4,9 mld USD zainwestowane w 374 fabrykach. Na drugim miejscu z prawie 16% udzia�em znajduje si� przemys� samochodowy (3,1 mld USD). Ponad 2 mld dolar�w przyci�gn�o wytwarzanie wyrob�w z surowc�w niemetalicznych (tj. materia��w budowlanych, szk�a i ceramiki - 11%), 1,7 mld USD produkcja chemikali�w i wyrob�w chemicznych (8%), a 1,2 mld USD papieru i wyrob�w z papieru (6%). Dalsze 4-5% inwestycji przypada na wyroby tytoniowe oraz z gumy i tworzyw sztucznych (tab. 10). W zakresie produkcji maszynowej wyr�nia si� wytwarzanie aparatury elektrycznej oraz sprz�tu telewizyjnego i telekomunikacyjnego (elektroniki) - razem 8%. Inwestycje w produkcj� maszyn i urz�dze� (bez elektrycznych) reprezentuj� niespe�na 3% ca�o�ci, jeszcze mniejsze s� nak�ady w bran�y instrument�w medycznych i precyzyjnych oraz komputer�w. Og�em produkcja wyrob�w metalowych, maszyn, sprz�tu elektrycznego i elektroniki (dzia�y EKD 28-33) skupia 13% inwestycji, a wraz z produkcj� �rodk�w transportu 29%. Pod wzgl�dem liczby pracownik�w na pierwszych miejscach znajduj� si� r�wnie� przemys�y spo�ywczy i samochodowy, lecz ich przewaga nad innymi bran�ami jest w tym zakresie mniejsza, co wi��e si� z ponadprzeci�tn� kapita�och�onno�ci�. 53 Wielko�� i struktura inwestycji zagranicznych w przemy�le Polski Tab. 10. Inwestycje zagraniczne wediug dzia��w EKD Tab. 10. Foreign iiwestment by NACE industry EKD Przemys� Liczba zak�ad�w Warto�� inwestycji (min USD) Liczba zatrudnionych Odsetek inwestycji Odsetek zatrudnionych 15 spo�ywczy 374 4898,9 83550 24,6 17,1 34 samochodowy 90 3090,1 59989 15,5 12,3 26 p. z sur