40 Owo uwewn�trznienie mo�liwe jest tylko w ocalaj�cej przestrzeni wiersza, kt�ry � niestety � szybko podlega� zaczyna mechanizmom cywilizacyjnym, staje si� towarem i...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Wiersze Adama Czerniawskiego wchodz� do gry nie 77 zmieniaj�c warto�ci, a nawet � zyskuj�c na niej. Oddalenie i emigracja j�zykowa (w przypadku translatora � zawsze po�owiczna) da�a znakomity efekt. Czerniawski, tak jak Mi�osz, Wierzy�ski, Lecho� czy Bali�ski osi�gn�� niespotykan� klarowno�� j�zyka. Przy ca�ej delikatno�ci i subtelno�ci metaforycznej jest w tej poezji jaki� poga�ski ton, jaka� brutalno��41 w nazywaniu rzeczy i stan�w, na kt�r� zdoby� si� mo�e tylko kto�, kto j�zykiem pos�uguje si� w spos�b polifoniczny. D�wi�ki s�yszane z oddalenia zaskakuj� i jawi� si� odarte z codziennej powszednio�ci. Poeta jakby lepiej je s�yszy i jakby z lepszego materia�u s�ownego tka kolejne utwory. ____________________ 1. Por. J. Kowalski, Leksykon literatury emigracyjnej, Fundusz Inicjatyw Spo�ecznych, Lublin 1989, s. 32 � 33. 2. rozdzieranie szat. 3. Babilon. 4. B. Czaykowski, Glossy do poezji Adama Czerniawskiego, Archipelag (Berlin Zachodni) 1986, nr 3 (30), s. 18 � 24. 5. po�pieszny Neapol � Rzym. 6. rzecz o poezji. 7. elegia. 8. J. Darowski, Styl i fa�dy natchnienia, Kontynenty (Londyn), 1962, nr 42, s. 14 � 17. 9. de arte poetica. 10. J. A. Ihnatowicz, Umowny �wiat, Merkuriusz (Londyn), 1957, nr 7/8 (87/88). 11. nak�adaj�c szk�a. 12.osa w piwie. 13. wiersz. 14. D. K�nstler�Langner, �Pomy�l: cz�owiekiem jeste� a chwalisz ciemno�ci�, Poezja 1983 nr 3 (205). 15. monolog w formie dialogu. 16. zaburzenia i pozy. 17. oczy szeroko rozwarte. 18. topografia wn�trza. 19. rzecz o poezji. 20. w terenie. 21 w sprawie sprzeczno�ci wewn�trznych klasycznej geometrii przestrzennej. 22. A. Lisiecka, Kto jest Ksi�ciem Poet�w?, Londyn 1979. 23. 1 wrze�nia 1965. 24. cisza. 25. zwiastowanie. 26. Ifigenia. 27. Por. 2. most. 28. grzybobranie. 29. elegia. 30. K. Karasek, W�dr�wka ikony przez ludzi i �wiat�o, Literatura 1988, nr 4 (67). 31. mitologia. 32. A. Lisiecka, op. cit. 33. gdzie� w okolicy Babilonu. 34. B. Czaykowski, Glossy do poezji Adama Czerniawskiego, Archipelag (Berlin Zachodni) 1986, nr 3 (30). 35. Por. Ifigenia. 36. Por. rzecz o poezji. 78 37. Por. Fragment. 38. Por. Incydent w �wi�tyni. 39. monolog w formie dialogu. 40. M. Kisiel, Poezja w �wietle filozofii literatury, O wewn�trznej teorii poznania w tw�rczo�ci Adama Czerniawskiego [w:] W. W�jcik (red.), Poezja i nostalgia, Katowice 1987. 41. Por. J. Brz�kowski, Poezja prosta, Kultura (Pary�) 1957, nr 7/117 � 8/118, s. 182 � 194. Tytu� szkicu zaczerpni�ty zosta� z wiersza Adama Czerniawskiego pt. wiosna pod wiecz�r. 79 Uciekinierzy z rzeczywisto�ci 1. Z pewnym lekiem przychodzi mi m�wienie o poezji lat osiemdziesi�tych. Ka�dy krytyk podejmuj�cy ten temat chcia�by przedstawi� jaki� logiczny obraz, uporz�dkowany zapis zjawisk i tendencji, b�d�cy dowodem, i� �ywio� poezji by� jednak stymulowany nadrz�dnymi racjami i prawid�ami rozwojowymi lub, �e lata osiemdziesi�te wyzwoli�y w liryce ruch idei i postaw artystyczno�estetycznych, zasadniczo uzale�nionych od tego okresu. Liczne uzale�nienia zreszt� by�y obecne, ale obawiam si�, �e wci�� jeste�my skazani na obraz bez ram1 � pisa� w �Literaturze� Leszek �uli�ski u ko�ca dekady lat osiemdziesi�tych. Podobne obawy odczuwa te� pisz�cy te s�owa, gdy przychodzi mu rozpatrywa� debiuty poetyckie lat 1980 � 1988. Tutaj tak�e mamy do czynienia ze zjawiskiem nie obramowanym, pe�nym wewn�trznych sprzeczno�ci, odmiennych trend�w i poetyk. Poeci debiutuj�cy w tych latach, to chyba ostatnia grupa m�odych autor�w, kt�rzy przy odrobinie talentu, sprytu i aktywno�ci mogli wyda� swoj� pierwsz� poetyck� ksi��k�, jakby nie podlegaj�c prawom rynku. Dzisiaj sytuacja diametralnie si� zmieni�a. Tu i �wdzie odzywaj� si� coraz cz�stsze g�osy, �eby nie pob�a�a� m�odym, i nieudacznikom literackim. Artyku� Wac�awa Sadkowskiego w �Polityce� wywo�a� prawdziw� burz�2 , ale tak�e i inni krytycy coraz ostrzej zacz�li wypowiada� si� na temat sensu istnienia okre�lonych instytucji zajmuj�cych si� promowaniem m�odych. Marek Arpad Kowalski pisa� w �Przegl�dzie Tygodniowym�: (...) istnienie przy niekt�rych wydawnictwach redakcji debiut�w uwa�am wr�cz za sabota� wobec literatury. Teoretycznie maj� one na celu lansowanie m�odych autor�w i przecieranie im drogi na rynek. Naprawd� przyjmuje si� cz�sto knoty. M�ody obiecuj�cy przynosi maszynopis, nad kt�rym pracownik redakcji debiut�w �l�czy d�u�ej i �mudniej ni� jego kolega z s�siedniego pokoju. Bo zachwycaj�cy jest pomys�, a �e nie umie pisa�, to mu poprawimy i napiszemy za niego. P�niej taki m�ody z wydan� ksi��k� chodzi w glorii geniusza. Za� redakcje debiut�w z regu�y obci��aj� finansowo swoje macierzyste wydawnictwa, gdy� wypuszczane przez nie ksi��ki cz�ciej le�� w magazynach ni� na ladach. Z powodu fa�szywie poj�tego mecenasowania � �e nale�y wspiera� m�odych, niezale�nie od jako�ci promowanych przez nich produkt�w. Likwidacja redakcji debiut�w poprawi�aby nie tylko sytuacj� finansow� wydawnictw, lecz i poziom literatury. Niezale�nie od wieku i niezale�nie od tego, czy jest to pierwsza czy pi��dziesi�ta ksi��ka, ka�dy autor powinien by� wydawany normalnie, podlega� tym samym ocenom i kryteriom. (...) Czas sko�czy� z niezrozumia�� pob�a�liwo�ci� dla debiutant�w� analfabet�w (...)3. Niestety jest to dawno przebrzmia�e wo�anie � wszak na dobr� spraw� prawie wszystkie wydawnictwa zlikwidowa�y, b�d� likwiduj� osobne redakcje debiut�w, a je�li ju� wydaj� jaki� tomik debiutancki, to czyni� to z gestem mecenasa, kt�ry mo�e sobie na to pozwoli�