Zygmunt spraw� t� dziwnie rych�o pu�ci� w niepami��, przebaczaj�c Myszkowskiemu i przygotowuj�c ostateczne wcielenie Zatora do Korony...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

Na Litwie, po tragicznym ko�cu Zabrzezi�skiego i Gli�-skiego, m�g� kr�l manipulowa� jak chcia�, wygrywaj�c przeciwko sobie nawzajem Gaszto�d�w i Radziwi��w. Do Senatu koronnego dobiera� ludzi innego pokroju: wiernych wykonawc�w i dobrych urz�dnik�w. Bracia Krzysztof i Miko�aj Szyd�owieccy, Andrzej Ko�cielecki reprezentowali w�r�d nich dawn�magnateri�, kr�l jednak nieustannie poszukiwa� nowych nazwisk r�wnie� w innych kr�gach spo�ecznych. Zasi�dzie wi�c w Senacie wkr�tce bratanek uszlachconego w 1514 roku Jana Bone-ra, Seweryn, zasi�d� w nim r�wnie� wychowankowie kancelarii koronnej wywodz�cy si� z ubo�szej szlachty, jak Piotr Tomicki, od 1515 roku podkanclerzy przy Szyd�owieckim, jak Andrzej Krzycki, a potem i mieszczanin Jan Dantyszek, obaj zdobywaj�cy w tym pierwszym okresie panowania szlify dyplomatyczne i laury poetyckie, zanim osi�gn� godno�ci biskupie. Umiej�tnie te� kr�l wykorzystywa� zwo�ywane co- Ryc 23 Zjazd Betmana ; Ko�cieieckiego do kopalni rocznie, niekiedy nawet cz�ciej, sejmy. Traktowa� je w czasie po�aru salin wielickich, wg Jana Matejki. 35 Dzieje Polski i Litwy fa�szowanie polskiej monety instrumentalnie, jako zgromadzenia s�u��ce niemal wy��cznie stabilizacji finansowej pa�stwa. Wsp�dzia�anie z Senatem zapewnia�o mu wp�yw na uchwa�y Izby Poselskiej, a nawet na jej sk�ad; magnaci wci�� dominowali na wielu sejmikach, narzucaj�c szlachcie sw� wol� i swoich kandydat�w na pos��w. Nie wystarczy�o to wprawdzie, by zawsze uzyska� zgod� Izby na uchwa�y podatkowe, zw�aszcza je�li trzeba by�o zaradzi� z ich pomoc� lokalnemu tylko zagro�eniu. Ale gdy na przyk�ad Wielkopolanie torpedowali uchwalenie podatk�w na obron� Rusi przed Tatarami, kr�l m�g� zawsze odwo�a� si� do zainteresowanych sejmik�w lub nast�pnego sejmu, inauguruj�c praktyk�, kt�ra p�niej stanie si� powszechn�. Ry�. 24. P�yta nagrobna Seweryna Bonera w ko�ciele Mariackim w Krakowie, 1538 rok. Przez sejmy pierwszych lat uda�o si� przeprowadzi� szcz�liwie konstytucje zwi�kszaj�ce kompetencje monetarne w�adcy, podwy�szaj�ce znacznie c�a, broni�ce interes�w miast koronnych przed kupcami wroc�awskimi, dotychczas dominuj�cymi na rynku krajowym. Mennica krakowska od pierwszego roku panowania Zygmunta wybija�a srebrne p�groszki, zwi�kszaj�c ilo�� pieni�dza w obiegu i co za tym idzie u�atwiaj�c intensyfikacj� wymiany handlowej. W p�niejszych latach co prawda nie oby�o si� bez komplikacji. Nap�yw ogromnych ilo�ci srebra ameryka�skiego sprawi�, �e podro�a�o z�oto: podstawa polskiego systemu pieni�nego, czerwony z�oty, wkr�tce wart by� nie 60, ale 72 srebrne p�groszki. Monety te podrabiano zreszt� masowo w czeskiej w�wczas �widnicy, oszukuj�c na jako�ci i wadze kruszcu, a cho� nosi�y one imi� i stempel Zygmuntowego bratanka, Ludwika, to �udz�co by�y podobne do p�groszk�w polskich. Ten w�a�nie problem - psucia monety i wypierania dobrej przez z�� - sta� si� p�niej tematem bada� Miko�aja Kopernika, kt�ry opisa� mechanizm ekonomiczny ca�ego procesu i zaproponowa� �rodki zaradcze. Ale przecie� u jego podstaw sta�a osi�gni�ta w Koronie stabilizacja i pomy�lno�� gospodarcza, kt�r� pr�bowa�y wyzyska� mennice o�cienne, nieraz bezwstydnie fa�szuj�c monet� polsk�. Dzi�ki tej w�a�nie pomy�lno�ci dysponowa� Zygmunt zawsze je�li nie rezerw� finansow�, to przynajmniej dogodnymi mo�liwo�ciami kredytowymi. Nie mo�na te� si� oprze� wra�eniu, �e propozycje reform wojskowych i podatkowych przedk�adane Izbie Poselskiej s�u�y� mia�y nie tyle istotnym zmianom, co przekonaniu opinii szlacheckiej do podatk�w; pos�owie stawali w ko�cu na stanowisku, �e bezpieczniej b�dzie zezwoli� na pob�r ni� na reform�, kt�ra zwi�kszy niezale�no�� monarchy od sejmu. 36 Zygmunt Stary Pokrywano wi�c wy- ;: datki wojskowe bez wi�kszych trudno�ci, organizowa�y si� i krzep�y sta�e oddzia�y pilnuj�ce granic po�udniowo-wschodnich, tak zwana obrona potoczna, zal��ek kadrowej armii sta�ej. Nieliczne to by�y wojska i nie zawsze umia�y os�oni� przed najazdami tatarskimi p�on�c� wiecznie granic�. D�ugo pami�tano kl�sk� pod Sokalem w 1519 roku, kiedy to bohatersk� �mierci� ws�awi� si� Fryderyk Herburt, odt�d wz�r cn�t rycerskich, wspominany p�niej przez Jana Kochanowskiego, S�pa Szarzy�skiego, Stanis�awa ��kiewskiego. Ale pami�tano i dow�dc�w szcz�liwych, kt�rzy nieraz w Czarnym Morzu konie p�awili: braci Lanckoro�-skich, Bernarda Pretwicza. W sukurs przychodzili im awanturnicy osiedleni na tak zwanych Dzikich Polach nad dolnym Dnien- Ryc-25- ^w- stanislaw' patron Kr�lestwa Polskiego, adorowany przez dostojnik�w pa�stwowych. . M\ri\a\\ita T. Katalogu arcybiskup�w gnie�nie�skich... Jana D�ugosza, powsta�ego w latach 1530- rem, Kt�ry tarn Si� przeia- .1535 na zam�wienie Piotra Tomickiego biskupa krakowskiego. Na pierwszym planie �wi�tego mywa� przez skalne progi adoruj�Zygmunt Stary (po prawej stronie) i Piotr Tomicki (po lewej stronie). W�r�d pozosta�ych P7v1i nnrnhv na ro Ipsj�ei adorant�w mo�na zidentyfikowa� m.in