[K...

Alleluja! W samą porę dwa debile zorientowały się, że są dla siebie stworzeni!

K.] zlotokret (Chrysochloris asia- tica) - przedstawiciel rodziny -z�otokret�w. D�ugo�� g�owy i tu�owia 9-14 cm. R�wnie Brna Biblioteka Publiczna w Jarocinie Z�otokret po�yteczny jak w Europie kret, do kt�rego zbli�a si� trybem �ycia. Wyst�puje w Afryce od Konga poprzez Tanganik�, Ugand�, po�udniow� Rodezj� do Przyl�dka Dobrej Nadziei. W g�rach dochodzi do 2800 m. [B.Rz.-K.] zlotokrety (Chrysochlor�dae) - rodzina -^-owado�ernych przystosowanych do podziemnego trybu �ycia, obejmuj�ca 5 rodzaj�w z ok. 11 gatunkami. Cylindryczne cia�o z. pokryte jest mi�kkim futerkiem o metalicznym po�ysku. Ogon szcz�tkowy, ma��owin usznych brak, oczy szcz�tkowe, cz�sto ca�kowicie pokryte ow�osion� sk�r�. Z. zamieszkuj� piaszczyste pustynie, suche stepy i tereny uprawne. W poszukiwaniu owad�w i innych bezkr�gowc�w ryj� podziemne korytarze przednimi 4-palcza-stymi �apami, kt�rych 2 palce zaopatrzone s� w silne pazury, i kr�tkim ryjkiem zako�czonym nagim chrz�stkowym wzg�rkiem. Tak jak nasze krety, ziemi� z korytarzy wypychaj� na zewn�trz i usypuj� kopce. Niekt�re gatunki aktywne s� dniem, niekt�re noc�. Okres rozmna�ania si� przypada na por� deszczow�: od kwietnia do lipca. W gnie�dzie z traw, w komorze pod ziemi�, rodz� si� na raz najwy�ej 2 m�ode, kt�re prawie przez 3 miesi�ce pozostaj� pod opiek� matki. Niekt�re z. zaskoczone nieruchomiej� "udaj�c" martwe. Zamieszkuj� Afryk� od Przyl�dka Dobrej Nadziei po Kongo. Szcz�tki kopalne znane od miocenu. [B.Rz.-K.] znaczenie gospodarcze ssak�w. Najwi�ksze znaczenie gospodarcze dla cz�owieka maj� gatunki udomowione (->-dome-styfikacja) oraz -^-zwierz�ta laboratoryjne i -^.zwierz�ta futerkowe. R�wnie� dziko �yj�ce populacje ssak�w w r�norodny spos�b wp�ywaj� na gospodark� cz�owieka. Wiele z nich przynosi mu bezpo�redni� korzy�� jako przedmiot �owiectwa. Liczne gatunki, zw�aszcza gryzonie, wyrz�dzaj� szkody w gospodarce ludzkiej, podczas gdy inne s� po�yteczne jako t�piciele szkodnik�w. �owiectwo by�o obok zbieractwa i rybo��wstwa jedynym �r�d�em pokarmu gromad ludzkich w starszej i �rodkowej epoce kamiennej. Dawni �owcy zdobywali zwierzyn� wszelkimi dost�pnymi im �rodkami, u�ywaj�c oszczep�w, �uk�w, pu�apek, sieci i ognia; zabijali sztuki m�ode i samice na r�wni z samcami, mimo to pozostawali w stanie r�wnowagi biologicznej ze zwierzyn�, poniewa� nie byli liczni i dysponowali ogra- znaczenie gospodarcze ssak�w 450 niczonymi �rodkami technicznymi. W okresie rozwoju rolnictwa i hodowli �owiectwo uprawiano dalej, doprowadzaj�c do zag�ady wielu gatunk�w zwierzyny, kiedy zaludnienie sta�o si� g�ste i nast�pi�y zmiany �rodowisk naturalnych wskutek wycinania las�w, wypasania i zaorywania step�w. Celem �owiectwa by�o g��wnie zdobycie mi�sa i sk�r, poza tym t�pienie zwierz�t wyrz�dzaj�cych szkody w uprawach lub w�r�d zwierz�t domowych. Niekiedy polowano tak�e dla zdobycia cenionych surowc�w, np. rog�w nosoro�c�w, pi�ma, cywety, ko�ci s�oniowej. Polowania organizowane w XIX w. cz�sto zamienia�y si� w rzezie, wyniszczaj�ce ca�e populacje. Polowania organizowane przez Europejczyk�w w Afryce maj� cz�sto tzw. charakter sportowy, tzn. zaspokojenie ch�ci zabijania i zebranie trofe�w my�liwskich. W dzisiejszych czasach �owiectwo pierwotne uprawiaj� nieliczne plemiona pozostaj�ce na niskim stopniu cywilizacji. Na du�ych obszarach s�abo zaludnionych i zagospodarowanych, np. w tundrach i tajgach Alaski, Kanady i Syberii, �owiectwo jest jedn� z wa�nych dziedzin gospodarki, przy czym g��wnym obiektem s� zwierz�ta o cennych futrach. Obowi�zuj�ce przepisy i plany od�ow�w reguluj� liczb� pozyskiwanych zwierz�t, tak aby zachowa� sta�� wysoko�� ich populacji. W Zwi�zku Radzieckim najwi�ksze znaczenie futrzarskie maj�: wiewi�rka (25-32�/o od�ow�w), lis (10- -15%), piesiec (6-10�/o) i gronostaj (4-7�/o). Obok nich od�awia si� licznie zaj�ce bielaki i szaraki, kuny, tch�rze, wydry, bobaki, sus�y i krety. W krajach rozwini�tych prowadzi si� dzi� na og� racjonaln� gospodark� �owieck�, aby zachowa� sta�e i mo�liwie wysokie pog�owie zwierzyny. Odstrza� ma niekiedy charakter selekcyjny, kiedy celowo eliminuje si� osobniki mniej korzystne, np. jeleniowate o nieprawid�owym poro�u. Zorganizowane �owiectwo, powi�zane z ochron�, a cz�sto tak�e dokarmianiem zwierzyny, daje du�e korzy�ci gospodarcze i przyczynia si� do zachowania populacji zwierz�t �ownych. Niestety, w wielu krajach rozwijaj�cych si�, w Ameryce Po�udniowej, Afryce i po�udniowej Azji, mimo g��bokich zmian w przyrodzie, ograniczaj�cych mo�liwo�� prze�ycia zwierzyny, �owiectwo ma charakter rabunkowy, a je�li nawet wydano odpowiednie przepisy, pozostaj� one martw� liter� wskutek nagminnego k�usownictwa. Ten stan rzeczy grozi zag�ad� wielu gatunk�w zwierz�t (--ochrona ssak�w). W Polsce do ssak�w �ownych zalicza si� �osia, jelenia, jelenia wschodniego, daniela, sarn�, muflona, dzika, zaj�ca szaraka, dzikiego kr�lika, wiewi�rk�, pi�maka, lisa, jenota, rysia, borsuka, wydr�, kun� le�n� i tch�rza. Pozyskuje si� je zasadniczo przez odstrza�. Czasem ochronnym obj�te s� poszczeg�lne regiony i cz�ci roku. Niekiedy dopuszczony jest tylko odstrza� samc�w albo odstrza� selekcyjny; opracowuje si� plany odstrza�u w poszczeg�lnych �owiskach. �owiectwo dostarcza w Polsce ok. 5 ty�